Λουκάς, ένας θεοκίνητος ταλαντούχος ιατρός

Στις 18 Οκτωβρίου η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του αγίου αποστόλου και ευαγγελιστού Λουκά. Ενός ανθρώπου με πολλά έμφυτα και επίκτητα χαρίσματα, που αφιερώθηκαν όλα εξαγιασμένα στην ιερότερη υπόθεση της ιστορίας του κόσμου, τη διάδοση του Ευαγγελίου του Χριστού στην οικουμένη.

Καταγόταν, όπως αναφέρει ο ιστορικός της Εκκλησίας Ευσέβιος, από την Αντιόχεια της Συρίας (ΒΕΠΕΣ 19, 251). σπούδασε την ιατρική επιστήμη πιθανόν στην Ταρσό, όπου υπήρχαν διάφορες Σχολές εφάμιλλες των Σχολών της Αλεξάνδρειας και των Αθηνών. Η ρωμαϊκή νομοθεσία απαιτούσε από τους ιατρούς να έχουν πλήρη ιατρική κατάρτιση και, προκειμένου να ασκήσουν το επάγγελμά τους, έδιναν εξετάσεις σε ένα σύλλογο αρχιάτρων, οι οποίοι επί αρκετό διάστημα κατόπιν τους επιτηρούσαν στην εργασία τους.

Πνεύμα ανήσυχο και ερευνητικό ο Λουκάς σπούδασε, ως ιατρός πλέον στην Ταρσό, και φιλοσοφία. Εκεί τον συνάντησε ο απόστολος Παύλος, ο οποίος, μετά τη θαυμαστή αποκάλυψη του Ιησού Χριστού μπροστά στην πύλη της Δαμασκού σ’ αυτόν και την πίστη του στον Κύριο Ιησού, πήγε για ένα διάστημα στην πατρίδα του, την Ταρσό. Η γνωριμία του Λουκά με τον Απόστολο ήταν καθοριστική για τον ιατρό. Πίστευσε στο κήρυγμα του Ευαγγελίου, διότι έως τότε ήταν ειδωλολάτρης, βαπτίσθηκε στο όνομα του Ιησού Χριστού και έγινε πιστός ακόλουθος κι συνεργός του Αποστόλου των Εθνών.

Στο εξαίρετο βιβλίο “Παύλος” του Holzner γράφονται τα εξής γι’ αυτή τη γνωριμία: “Πόσο πολύτιμοι είναι κάτι τέτοιοι προσωπικοί δεσμοί και για τους ίδιους τους ανθρώπους και για τη βασιλεία του Θεού! Με το λαμπερό φως, που ξεπηδάει από τον Παύλο, έγινε κι ο Λουκάς παγκόσμια προσωπικότητα, και το έργο του έλαβε σημασία για την πορεία της ιστορίας της ανθρωπότητας. Έτσι η θεία Πρόνοια μας χάρισε δύο γεμάτες ζωή εικόνες της Εκκλησίας απ’ την περίοδο της ιδρύσεώς της. Η μία ζωγραφίστηκε απ’ το χέρι του Παύλου στις Επιστολές του, που πάλλονται από ζήλο για αγώνα, η άλλη απ’ το ήσυχο και σταθερό χέρι του χειρούργου, που χειριζόταν με την ίδια ευκολία και το νυστέρι και την γραφίδα” (σελ. 180).

Ο πιστός πλέον ιατρός Λουκάς άφησε το ιατρείο του, που πιθανόν να ήταν στην Τροία ή σε κάποιο άλλο λιμάνι, και ακολούθησε τον απόστολο Παύλο στις περιοδείες του. Αντιμετώπισε μαζί του τις αντιδράσεις των Εβραίων και των ειδωλολατρών, καθώς και τις δύσκολες εναλλαγές των στοιχείων της φύσεως. Βοηθούσε τον Απόστολο ως ιατρό στις φρικτές ώρες της εξάψεως της ασθενείας του σκόλοπά του και δεν τον άφηνε μόνο του και στις σκληρές στιγμές της εγκαταλείψεώς του από τους άλλους και της φυλακίσεώς του. Το αναφέρει με ευγνωμοσύνη ο Απόστολος στις Επιστολές του (βλ. Κολασ. δ’ 14, Β’ Τιμ. δ’ 11, Φιλήμ. 24).

Σύμφωνα με την Παράδοση, μετά το μαρτυρικό θάνατο του αποστόλου Παύλου, ο άγιος κήρυξε το Ευαγγέλιο στη Δαλματία, στη Γαλλία, στην Ιταλία και στην Αχαΐα. Το τελευταίο το αναφέρει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος (PG36, 228). Κήρυξε επίσης και στη Βοιωτία. Λέγεται δε ότι πέθανε με μαρτυρικό θάνατο κρεμασμένος από κλαδί ελιάς. Το ιερό λείψανό του μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη επί αυτοκράτορα Κωνσταντίου.

Ο άγιος Λουκάς, με τη χάρη και το φωτισμό του παναγίου Πνεύματος, έγινε ο θεόπνευστος Συγγραφέας των δύο από τα είκοσι επτά βιβλίων της Καινής Διαθήκης. Συνέγραψε το τρίτο από τα τέσσερα Ευαγγέλια και τις “Πράξεις των Αποστόλων”.

Ειδικοί μελετητές σημειώνουν ότι ο άγιος “Λουκάς θεωρείται γενικώς ως ο ορθότερον και καλλιεπέστερον των λοιπών Ευαγγελιστών χρησιμοποιών την ελληνικήν… Το λεκτικόν του Λουκά, εν τω συνόλω του εξεταζόμενον, θεωρείται πλούσιον, λίαν ακριβολόγον, η δε φιλολογική αξία του τυγχάνει αναμφισβήτητος… δι’ ολίγων ενίοτε λέξεων εμφανίζει μεγάλας ιδέας… Ο μετά προσοχής μελετών το Ευαγγέλιον του Λουκά αισθάνεται ότι ζη εις μίαν ατμόσφαιραν πλήρη ελπίδος” (Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια 8, 373).

Θεωρείται ως ο Ευαγγελιστής του ελέους και της ευσπλαχνίας του Θεού. Αυτός μας διέσωσε τις ανεπανάληπτες Παραβολές του Ασώτου, του Καλού Σαμαρείτου, του Απολωλότος προβάτου κλπ. Μόνος αυτός περιγράφει με ζωηρότητα τη μετάνοια του Ζακχαίου και της αμαρτωλής γυναίκας που άλειψε με μύρο τα πόδια του Ιησού.

Αυτός μόνος κατέγραψε επίσης τη θαυμάσια ωδή της Θεοτόκου, “Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον…”. Τη Θεοτόκο συνάντησε και γνώρισε προσωπικά, όταν συνόδευσε τον απόστολο Παύλο στο τελευταίο του ταξίδι στα Ιεροσόλυμα. Έγινε ιδιαίτερη τιμή και χάρη στον άγιο Λουκά να γνωρίσει, όπως αναφέρουν οι ερμηνευτές των Αγίων Γραφών, την Παναγία και να ακούσει από το πανάγιο στόμα της λεπτομέρειες του Ευαγγελισμού της, της Γεννήσεως του Σωτήρος, της Προσκυνήσεως των ποιμένων, της Υπαπαντής κ.ά. που μόνος αυτός κατέγραψε στο Ευαγγέλιό του. Πώς θα τα διηγόταν αλήθεια Εκείνη και πώς θα την άκουγε ο Άγιος!

Και με το χάρισμα της ζωγραφικής, που του χάρισε ο Θεός, αποτύπωσε κατόπιν την αγία μορφή της, όπως την είχε δει, στις πρώτες ιερές εικόνες της, τις οποίες κατά την Παράδοση φιλοτέχνησε.

Στο βιβλίο των “Πράξεων των Αποστόλων” ο άγιος Λουκάς παρουσιάζει ως χαρισματούχος ιστορικός της ζωής και δράσεως της πρώτης Εκκλησίας και ως άλλος ακριβής χρονικογράφος της διαδόσεως του Ευαγγελίου στον τότε γνωστό κόσμο. Πίσω όμως από όσα καταγράφει ο Άγιος “αδρομερών και παχυμερών”, όπως παρατηρεί ο ιερός Χρυσόστομος (ΕΠΕ 15, 26), δηλαδή πίσω από τα πλέον σημαντικά γεγονότα που έχουν γραφεί περιληπτικά, διαφαίνεται η παρουσία του Αγίου Πνεύματος, που κατηύθυνε την πορεία της Εκκλησίας, αλλά και την πένα του αγίου συγγραφέως.

Αξίζει να προστεθεί ότι το βιβλίο των “Πράξεων ων Αποστόλων” δεν είναι μόνο ιστορία. Περιλαμβάνει και δεκαοκτώ θαυμάσιες δημηγορίες, οι οποίες καταλαμβάνουν το 1/4 περίπου του βιβλίου, συνολικά 255 στίχους. Δημηγορίες του αποστόλου Πέτρου, του πρωτομάρτυρος Στεφάνου, του αποστόλου Παύλου, του αδελφοθέου Ιακώβου κ.ά.. Τις δημηγορίες αυτές, που εκφωνήθηκαν οι περισσότερες στην αραμαϊκή διάλεκτο, τις κατέγραψε -περιληπτικά βέβαια- ο άγιος Λουκάς στην ελληνική γλώσσα, χωρίς να διαθέτει τα δικά μας σύγχρονα τεχνικά μέσα, με ακρίβεια και αποδίδοντας του ουσιώδες νόημά τους, χάρη στο φωτισμό και τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος. Και κάθε μελετητής τους μένει έκθαμβος μπροστά στο βάθος και στον πλούτο των νοημάτων τους.

Ποιος θα γνώριζε αλήθεια σήμερα, ότι έζησε πριν είκοσι αιώνες κάποιος γιατρός από την Αντιόχεια με το όνομα Λουκάς; Και ποιος θα μελετούσε σήμερα οποιοδήποτε βιβλίο του, που θα είχε τυχόν συγγράψει; Από τότε όμως που παρέδωσε τον εαυτό του στο Χριστό με τις ικανότητες, τις γνώσεις και τη ζωτικότητά του, το όνομά του και ο λόγος του βρίσκονται πάντοτε στην επικαιρότητα. Έγινε και είναι οδηγός εκατομμυρίων ψυχών σ’ όλη την οικουμένη· και θα φωτίζει τους δρόμους μας μέχρι συντελείας των αιώνων.

Περιοδικό “Η Δράση μας”, Οκτώβριος 2010