ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ

…Ο Κύριος, αγαπητοί Χριστιανοί, μας σημειώνει για τη σημερινή μέρα ο εν Αγίοις πατήρ ημών Γρηγόριος ο Παλαμάς, κηρύττοντας το ευαγγέλιο της βασιλείας πριν από το πάθος, δεικνύει στους μαθητές ότι η εκλογή των αξίων της πίστεως δεν θα γίνει μόνο ανάμεσα στους Ιουδαίους, αλλά και ανάμεσα στους Εθνικούς.

Έρχεται, λοιπόν, ο Κύριος σε μια πόλη της Σαμάρειας που λέγεται Σιχάρ. …Εκεί ήταν η πηγή του Ιακώβ, το πηγάδι που εκείνος είχε ανοίξει. Κουρασμένος ο Κύριος από την οδοιπορία κάθισε μόνος του δίπλα από το πηγάδι, γιατί οι μαθητές του πήγαν να αγοράσουν τροφές. Εκεί έρχεται μια γυναίκα από τη Σαμάρεια να πάρει νερό και ο Κύριος διψώντας ως άνθρωπος, της ζήτησε νερό. Αυτή αντελήφθηκε από την εμφάνισή του ότι ήταν Ιουδαίος και θαύμασε πως ένας Ιουδαίος ζητά νερό από την εθνική Σαμαρείτιδα. Αν γνώριζες, της είπε, τη δωρεά του Θεού, ποιος είναι αυτός που σου ζητά να πιει νερό, εσύ θα του ζητούσες και θα σου έδινε ζωντανό νερό. Ο Κύριος επιβεβαίωσε ότι αν γνώριζε θα γινόταν μέτοχος πραγματικά ζωντανού νερού, όπως έπραξε και απόλαυσε αργότερα όταν το έμαθε, ενώ το συνέδριο των Ιουδαίων που έμαθαν σαφώς, σταύρωσαν τον Κύριο της δόξης.

Η Σαμαρείτιδα δεν κατάλαβε το μεγαλείο του ζωντανού νερού, απορεί που θα βρεις νερό χωρίς κουβά σε ένα βαθύ πηγάδι. Έπειτα επιχειρεί να τον συγκρίνει με τον Ιακώβ, που τον αποκαλεί πατέρα, εξυμνώντας το γένος από το τόπο και εξαίρει το νερό με τη σκέψη ότι δεν μπορεί να βρεθεί καλύτερο. Όταν όμως άκουσε ότι το ''νερό που θα σου δώσω'' θα γίνει πηγή που τρέχει προς αιώνια ζωή, άφησε λόγο ψυχής που ποθεί και οδηγείται προς τη πίστη και ζήτησε να το λάβει για να μη ξαναδιψάσει. Ο Κύριος θέλοντας να αποκαλύπτεται λίγο λίγο, της λέγει να φωνάξει τον άνδρα της, γνωρίζοντάς της πόσους άνδρες είχε και αυτόν που έχει τώρα δεν είναι δικός της. Εκείνη όμως δεν στενοχωρείται από τον έλεγχο, αλλά αμέσως καταλαβαίνει ότι ο Κύριος είναι προφήτης και του ζητά εξηγήσεις σε ψηλά ζητήματα.

Βλέπετε, συνεχίζει ο Άγ. Γρηγόριος πόση είναι η μακροθυμία και η φιλομάθεια αυτής της γυναίκας; Πόση συλλογή και γνώση είχε στη διάνοιά της, πόση γνώση της θεόπνευστης Γραφής; Και αμέσως τον ρωτά που πρέπει να λατρεύεται σωστά ο Θεός, εδώ σ' αυτό το τόπο ή στα Ιεροσόλυμα; Και τότε παίρνει τη απάντηση, ότι έρχεται η ώρα οπότε ούτε στο όρος αυτό ούτε στα Ιεροσόλυμα θα προσκυνήτε τον Πατέρα. Της γνωρίζει μάλιστα ότι η σωτηρία είναι από τους Ιουδαίους, δεν είπε θα είναι, στο μέλλον, γιατί ήταν αυτός ο ίδιος. Έρχεται ώρα και είναι τώρα που οι αληθινοί προσκυνητές θα προσκυνούν το Πατέρα κατά Πνεύμα και αλήθεια.

Γιατί ο ύψιστος και προσκυνητός Πατέρας, είναι Πατέρας αυτοαληθείας, δηλαδή του μονογενούς Υιού και έχει Πνεύμα αληθείας, το Πνεύμα το άγιο και αυτοί που τον προσκυνούν, το πράττουν έτσι διότι ενεργούνται δι' αυτών. Ο Κύριος απομακρύνει κάθε σωματική έννοια τόπο και προσκύνηση, λέγοντας: «Πνεύμα ο Θεός και αυτοί που τον προσκυνούν πρέπει να τον προσκυνούν κατά Πνεύμα και αλήθεια». Ως πνεύμα που είναι ο Θεός είναι ασώματος, το δε ασώματο δεν ευρίσκεται σε τόπο ούτε περιγράφεται με τοπικά όρια. Ως ασώματος ο Θεός δεν είναι πουθενά, ως Θεός δε είναι παντού, ως συνέχων και περιέχων το παν.

Παντού είναι ο Θεός όχι μόνο εδώ στη γη αλλά και υπεράνω της γης, Πατήρ ασώματος και κατά τον χρόνο και σε τόπο αόριστος.

Βέβαια και η ψυχή και ο άγγελος είναι ασώματα, δεν είναι όμως σε τόπο, αλλά δεν είναι και παντού, γιατί δεν συνέχουν το σύμπαν αλλά αυτά έχουν ανάγκη του συνέχοντος.

Η Σαμαρείτιδα καθώς άκουσε από το Χριστό αυτά τα εξαίσια και θεοπρεπή λόγια, αναπτερωμένη, μνημονεύει τον προσδοκώμενο και ποθούμενο Μεσσία, τον λεγόμενο Χριστό που όταν έρθει θα μας τα διδάξει όλα. Βλέπετε πως ήταν ετοιμότατη για την πίστη; Από που θα γνώριζε τούτο, αν δεν είχε μελετήσει τα προφητικά βιβλία με πολλή σύνεση; Έτσι προλαβαίνει περί του Χριστού ότι θα διδάξει όλη την αλήθεια. Μόλις την είδε ο Κύριος τόσο θερμή της λέγει απροκάλυπτα: Εγώ είμαι ο Χριστός, που σου μιλώ. Εκείνη γίνεται αμέσως εκλεκτή ευαγγελίστρια και αφήνοντας τη υδρία και το σπίτι της τρέχει και παρασύρει όλους τους Σαμαρείτες προς το Χριστό και αργότερα με τον υπόλοιπο φωτοειδή βίο της (ως Αγία Φωτεινή) σφραγίζει με το μαρτύριο την αγάπη της προς τον Κύριο.

Αδελφοί μου!

«Οι πατέρες ημών εν τω όρει τούτο προσεκύνησαν, και υμείς λέγετε ότι εν Ιεροσολύμοις εστίν ο τόπος όπου δει προσκυνείν». Δύο αντίθετες ψυχικές καταστάσεις συναντιούνται στο πρόσωπο της Σαμαρείτιδας γυναικός της σημερινής Ευαγγελικής περικοπής. Ηθικές αταξίες από τη μια, και πνευματικά ενδιαφέροντα από την άλλη. Η Σαμαρείτιδα έρχεται στο πηγάδι με τη στάμνα. Ατενίζει εκεί τον Εβραίο οδοιπόρο (το Χριστό), να αποτείνεται προς αυτήν και να της ζητά να Του δώσει νερό («δος μοι πιείν»). Ο Χριστός δεν έχει «άντλημα», για να βγάλει νερό από το πηγάδι του Ιακώβ πράγμα που έχει η Σαμαρείτιδα γυναίκα. Διψούν και οι δύο. Ο Θεός και ο άνθρωπος. Η δίψα του καθενός είναι διαφορετική. Ο Κύριος διψά να δώσει το πνευματικό «ζων ύδωρ», στον κάθε κουρασμένο στρατοκόπο της ζωής, που είναι έτοιμος να το δεχθεί, για να έχει πραγματική δροσιά και ψυχοσωματική υγεία. Η Σαμαρείτιδα (ο άνθρωπος), διψά από εγκόσμια, αγαθά και απολαύσεις. Ο Κύριος στο πρόσωπο της Σαμαρείτιδας διέγνωσε ότι κάτω από τη στάκτη των ηθικών ολισθημάτων της υπήρχε σπινθήρας πίστης και ευλάβειας. Θέλει να τη φέρει σε επίγνωση των πράξεών της και σε μετάνοια. Με την αποκαλυπτική για τη ζωή της φράση του, «πέντε γαρ άνδρας έσχες, και νυν ον έχεις ουκ έστι σου ανήρ», πέτυχε τη μεταστροφή της. Έπεσε η γυναίκα αυτή από ανθρώπινη αδυναμία. Έχει όμως τη διάθεση για μετάνοια και σωτηρία (και γίνεται παράδειγμα για όλους μας, να μην απελπιζόμαστε γιατί πέσαμε σε αμαρτίες, αλλά να αγωνιζόμαστε, βέβαιοι ότι θα πετύχουμε τη σωτηρία μας, όταν με μετάνοια και συντριβή επιστρέψουμε κοντά στο Θεό). Αφήνει την παλιά αμαρτωλή ζωή της εκεί στο πηγάδι και διαλέγεται με το Χριστό, τον οποίο αναγνώρισε στον εσωτερικό της κόσμο, ως άνθρωπο του Θεού, για την αληθινή προς το Θεό λατρεία. Θα ήταν άδικη και επιπόλαια για αυτήν η κρίση ότι δεν έβλεπε την ηθική της αθλιότητα και ασχολείτο με θρησκευτικές απορίες και συζητήσεις. Όμως το ανησυχητικό δεν είναι σ’ αυτήν αλλά σε όσους πέσουν στα πλοκάμια της αμαρτίας και αποξενωθούν από κάθε θρησκευτικό και ηθικό ενδιαφέρον; «Δεινόν η ραθυμία, μεγάλη η μετάνοια», ψάλλει η Εκκλησία μας. Ο Θεός είναι πνεύμα και για τούτο δεν περιορίζεται σε τόπους. Εκείνοι δε που τον λατρεύουν, πρέπει να τον προσκυνούν με τις εσωτερικές πνευματικές τους δυνάμεις, με αφοσίωση της καρδίας και του νου και με αληθινή επίγνωση του Θεού και της λατρείας που του πρέπει. Ο Θεός όλους που εκζητούν το έλεός Του, δεν τους απορρίπτει. Καλεί πάντα άνθρωπο να έχει φωτισμένη πίστη και ζωή, όπως φωτεινή έγινε και η προσωπικότητα της Σαμαρείτιδας γυναικός, που μετέπειτα έγινε ισαπόστολος και πήρε το όνομα Φωτεινή, έγινε αγία και η Εκκλησία μας γιορτάζει τη μνήμη της κάθε χρόνο 5^η Κυριακή του Πάσχα αλλά και στις 26 Φεβρουαρίου.