Δεύτερη
Κυριακή του Τριωδίου, με την παραβολή του ασώτου και το αντίστοιχο αποστολικό
ανάγνωσμα: ο άσωτος προβάλλεται ως παράδειγμα μετανοίας και επιστροφής στον Θεό
- ό,τι συνιστά το νόημα της Σαρακοστής προκειμένου να βρούμε και πάλι τον
αληθινό και αυθεντικό εαυτό μας τον οποίο χάνουμε με τις πολυποίκιλες επιλογές
μας· το ανάγνωσμα από την Α´ προς Κορινθίους επιστολή του αποστόλου
Παύλου είναι κι αυτό η καταγραφή της
όλης πορείας του ασώτου. Τι τονίζει ο απόστολος; Την αληθινή ελευθερία, αυτήν
δηλαδή που διασφαλίζει την σχέση μας με τον Θεό, την οποία διακρίνει από τις
διάφορες ψευδείς εκδοχές της. Πάντα μοι
έξεστι᾽, όλα μου επιτρέπονται, ἀλλ᾽ ου πάντα συμφέρει᾽, αλλά δεν συμφέρουν όλα
όσα μου επιτρέπονται, πρόσθετε ο απόστολος.
Είναι περιττό
βεβαίως να υπενθυμίσουμε και πάλι την αξία και το νόημα της ελευθερίας στον άνθρωπο. Της ελευθερία
όπως προβάλλεται πρωτίστως από την Ορθόδοξο διδασκαλία της Εκκλησίας μας, από
τους πατέρες, από τους αγίους μας ως το κατεξοχήν δώρο της ελευθερίας που του
έδωσε, ώστε χωρίς αυτό να μη θεωρείται καν άνθρωπος.
Αν όμως
η ελευθερία είναι το πιο καθοριστικό στοιχείο στον άνθρωπο, δεν είναι εύκολος
και ο προσδιορισμός του περιεχομένου της. Ακούμε καθημερινά και σε κάθε περίπτωση
τη λέξη ελευθερία. Τη χιλιοταλαιπωρημένη λέξη «ελευθερία». Ο καθένας μας ανά πάσα στιγμή και σε κάθε του
κίνηση πετάει τη λέξη «ελευθερία» και έτσι πράττει αυτοβούλως και χωρίς κανένα
ενδοιασμό. Μάλιστα τώρα τελευταία έχουμε ανακατέψει την ελευθερία με το επίσης
καινούριο φρούτο το «ρατσισμό» και έτσι όποιον θεωρούμε εμπόδιο στα σχέδια μας,
μια και είμαστε ελεύθεροι να πράττουμε ότι θέλουμε τον κατηγορούμε σαν
«ρατσιστή».
Και ακριβώς σήμερα την επίκαιρη δεύτερη
εβδομάδα του Τριωδίου μαζί με την ευαγγελική περικοπή του Ασώτου, ο απόστολος
Παύλος επισημαίνει τη βασικότερη διαστρέβλωση:
του «πάντα μοι έξεστι». Όλα μου
επιτρέπονται. Πρόκειται για την κατανόηση της ελευθερίας ως πλήρους ασυδοσίας,
η οποία προφανώς προϋποθέτει ότι ο ίδιος ο άνθρωπος είναι και η τελική αναφορά στον κόσμο τούτο. Η ανατροπή
συνεπώς του τρόπου της δημιουργίας είναι δεδομένη: ο άνθρωπος επειδή ακριβώς
δεν αναφέρεται στον Θεό οδηγείται στην πλήρη υποδούλωση στα πάθη του εαυτού του
και κατ᾽ επέκταση στον διάβολο. Ο
άνθρωπος καθίσταται έτσι το πιο επικίνδυνο ον μέσα σε όλη την δημιουργία:
καταστρέφει τον εαυτό του και ο΄,τι ενδεχομένως στέκεται εμπόδιο στην
ικανοποίηση των παθών του. Όπως το έχει
επισημάνει και ο μεγάλος Ρώσος μυθιστοριογράφος Ντοστογιέφσκι: Χωρίς Θεό όλα επιτρέπονται.
Το ευαγγελικό
ανάγνωσμα με την παραβολή του ασώτου έρχεται ανάγλυφα να περιγράψει την
κατάσταση αυτή της ασύδοτης χωρίς Θεό ελευθερίας: ασωτία, νέκρωση και απώλεια
του εαυτού.
Αδελφοί
μου!
Συχνά
επαναλαμβανόμενο πρόσωπο στην ανθρώπινη ιστορία το πρόσωπο του Ασώτου. Μεγάλο
μέρος της νεολαίας, αλλά και της υπόλοιπης ανθρωπότητος, θέλει να τον ακολουθεί
στην αντάρτικη ελευθερία του. Η παρουσία του Θεού ενοχλεί και καταπιέζει. Η
εποχή δεν ανέχεται επ’ ουδενί τέτοιες επεμβάσεις και κουραστικές εξαρτήσεις.
Θεωρεί τον Θεό δυνάστη, αφέντη, τιμωρό. Η κοινωνία μας έχει μια δική της αντίληψη για την ελευθερία,
που αν δεν είναι αναρχία κι ασυδοσία, πάντως τις εγγίζει. Η πραγματική
ελευθερία όμως πάντα θα υπάρχει στην ενότητα, την κοινότητα, τον σύνδεσμο της αγάπης.
Η αυτονομημένη συμπεριφορά του σύγχρονου ανθρώπου είναι το βασικό λάθος του και
η αρχή της αμετανοησίας του στην έπαρση της αυτάρκειάς του.
Η απομάκρυνση από
τον Θεό έχει τις συνέπειες της στη ζωή του ανθρώπου. Με τραυματισμένο πρόσωπο,
με την ψυχή κενή, με το νου θολό, με το σώμα κουρασμένο, δεν έχει που να να
βασταχθεί. Η συνειδητοποίηση αυτού του κενού της αυτονομίας είναι το ξεκίνημα
της μετανοίας, η σωτήρια επιστροφή στην Εκκλησία δια της αυτογνωσίας.
Αδελφοί μου!
Ζούμε
σε μία εποχή φοβερών αντιφάσεων και ανισορροπίας. Κι αυτή ανισορροπία και οι αντιθέσεις ξεκινούν από μας. Ξεκινούν πρώτα –πρώτα από αυτή την ίδια την
οικογένεια, με τις νέες περί οικογενείας ιδέες, την ασυδοσία που μας έβαλαν
μέσα σ’ αυτήν, τις ελευθεριάζουσες σχέσεις των μελών της, τα σύμφωνα
συμβίωσης, και ακόμη αυτήν την απλή και
μόνο συνύπαρξη των μελών της κάτω από την ίδια στέγη.
Επεκτείνονται στους
διάφορους θεσμούς που καθημερινά χάνουν κάθε ιδέα για ηθική, για ιδανικά, για
Ελληνορθόδοξα ήθη και έθιμα.
Συνεχίζεται με τους δημογραφικούς,
οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς όπου τα πάντα υπερχρεωμένα στις επιταγές που
επιβάλλει η «Νέα Τάξη Πραγμάτων» και η
«Νέα Εποχή», ξεπουλούν κάθε όσιο και ιερό και αφήνουν ένα λαό καταπληγωμένο και
ανυπεράσπιστο να ζει στο δικό τους
μαρτύριο.
Δεν μπορούμε, λοιπόν, να μιλάμε
για διαφθορά, όταν
σε τόσες και τόσες περιπτώσεις, στο όνομα μια κακώς εννοούμενης ελευθερίας, ζούμε με την ευφορία της αυταπάτης, ότι κάναμε το
χρέος μας και με το παραπάνω. Λεν μπορούμε να μιλάμε για κοινωνικές
αξίες, εξύψωση του κοινωνικού βίου, εξάλειψη
της εγκληματικότητας, όταν κάθε ώρα
και στιγμή προβάλλονται σκηνές βίας και εγκληματικότητας. Σκηνές αισχρές και
απαξιωτικές για το ανθρώπινο είδος. Όταν προωθείται το αφύσικο και χλευάζεται
το φυσικό, όταν δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε για ηθικό οικογενειακό βίο, αφού από τα κανάλια κατά κόρον
προσβάλλεται ο ανέντιμος βίος η
παράνομες σχέσεις η απλή συμβίωση, οι ανωμαλίες. Όταν έχουν δημιουργήσει μια
κατάσταση αφόρητη και επικίνδυνη για τα μάτια και τα αυτιά μας, μια ατμόσφαιρα αποπνικτική απ’ τις βρωμερές
αναθυμιάσεις βόθρων. Όταν αμέσως πυροβολείται η εκκλησία και όποιος άλλος
τολμήσει να προβάλλει τη δική του διαφορετική άποψη.
Πως μπορούμε πάλι να απαιτήσουμε σωστή συμπεριφορά από τους νέους μας, όταν τα σχολεία μας έπαυσαν να είναι παιδαγωγικά καθιδρύματα και έγιναν μεταπρατήρια φτηνών γνώσεων; Όταν με το πρόσχημα της ελευθερίας, των προσωπικών
δεδομένων και της πολυπολιτισμικότητας, συζητάμε ότι και αυτήν ακόμη η αναφορά σε Θεό, πίστη και
Εκκλησία πρέπει να καταργηθεί. Να καταργηθούν τα Θρησκευτικά, η προσευχή, να
φύγουν οι εικόνες από τα σχολεία;
Η πορεία του Ασώτου, είναι η διαχρονική πορεία του ανθρώπου. Η δική
μας πορεία, η πορεία μας μέσα σε κάθε εποχή, πορεία προς τον θάνατο, πορεία
στην κόλαση, Ξεκινά από τη στιγμή, αυτός ζητώντας την ελευθερία του, να φύγει από το πατρικό
σπίτι και την παρουσία του Πατέρα. Και όταν λέμε τώρα να φύγει, δεν σημαίνει σε
άλλο τόπο, αλλά σε άλλο τρόπο ζωής. Να μη είναι κάτω από την κηδεμονία του
Θεού. Πίστεψε πως μπορεί μόνος του να γίνει θεός. Νόμισε πως είναι ικανός για
όλα. Νόμος του ο εαυτός του, η φιλαρέσκεια του, η φιλαυτία του. Έκανε κακή
χρήση του θείου χαρίσματος του «αυτεξουσίου», της ελευθερίας, που μας χάρισε ο
Θεός, να επιλέγουμε τον τρόπο ζωής μας, μαζί μ’ Αυτόν η χωρίς Αυτόν.
Βλέπουμε την αυτοεξορία και την απομάκρυνση από την
"πατρική δόξα", το ψάξιμο της ευτυχίας "σε χώρα μακρινή".
Βλέπουμε το μακράν του Θεού χάος. Αν νομίζουμε ότι έτσι πρέπει να συνεχίσουμε…
τότε με γεια μας με χαρά μας.
