Υπάρχει σ᾿ αυτήν την παραβολή μια θεμελιακή δίπολη κατάσταση. Ανάμεσα σ αυτό το δίπολο εξελίσσεται το όλο περιγραφόμενο από τον Χριστό "δράμα" της σχέσεως του Λόγου Του με τα κτίσματά Του!
Υπάρχει ο σπόρος του Γεωργού Χριστού και ο χώρος των ανθρώπινων ενδεχομένων και πιθανοτήτων υποδοχής αυτού τού σπόρου. Τί είναι ο σπόρος; Το λέει ο ίδιος ο Χριστός: "ο σπόρος είναι ο λόγος του Θεού" (Λουκ. 8,11). Και τι είναι από την άλλη πλευρά ο χώρος, που υποδέχεται τον σπόρο-λόγο του Θεού; Η καρδιά του ανθρώπου! Όλο το παιχνίδι στην καρδιά του ανθρώπου… παίζεται. Την καρδιά των ανθρώπων ήρθε να "αλλάξει" ο Χριστός. Ήδη από την Παλαιά Διαθήκη ο Θεός ζητούσε του ανθρώπου την καρδιά: «Υιέ μου, δός μοι σήν καρδίαν» (Παροιμ 23,26).
Ο σπόρος αναπτύσσεται και είναι μια υπόθεση σιωπής. Ο Χριστός δεν είναι δέσμιος εντυπώσεων. Δεν θέλει να εξαγγείλει αλλαγές. Δεν κάνει… εγκαίνια δραστηριοτήτων για να δειχθούν στο… internet. Η αφάνεια, το εύθραυστο και η "ανυπαρξία" του Λόγου Του είναι για όσους έχουν μυαλό, η απόδειξη της ποιότητας του υγιούς και πραγματικού, που Εκείνος κομίζει και όχι του νοσηρού και ψευδούς "φαίνεσθαι".
Ο σπόρος-Λόγος του Θεού είναι "κόκκος σινάπεως" για τα μάτια των ανθρώπων, δηλαδή ελάχιστο και πολύ μικρό μέγεθος, που όμως γεννάει καινούργιες μεγάλες καταστάσεις (νέους ανθρώπους) όταν υπάρξουν συνθήκες ευνοϊκές για ανάπτυξη και φανέρωση των δυνατοτήτων του. Όταν δηλαδή, όπως λέμε σήμερα, μπορεί να φανερώσει τις «γονιδιακές» του καταβολές! Αυτό που ισχύει δηλαδή βιολογικά για τον άνθρωπο ισχύει και πνευματικά για τον λόγο του Θεού. Το γονιμοποιούν "σπέρμα" Του στις καρδιές μας, που θα φανερώσει αν είμαστε ή όχι... "σπέρμα Αβραάμ"!
Ο Λόγος του Θεού δημιούργησε και στερέωσε το σύμπαν (τῷ λόγῳ Κυρίου οἱ οὐρανοί ἐστερεώθησαν) αυτοδύναμα και κυριαρχικά.
Ο Λόγος του Θεού αναδημιούργησε στην φυσική ύπαρξη, δηλαδή την σωματική τους υπόσταση, τους απ᾿ αιώνος νεκρούς, όπως βλέπουμε στον προφήτη Ιεζεκιήλ στο όραμα με τα ξηρά οστά, πράγμα που θα φανεί πριν την κοινή ανάσταση, (Ιεζ. 37, 1-14).
Το δίπολο λοιπόν τώρα αυτής της σχέσης, λόγος-καρδιά, έχει απαραίτητη βάση και δεσμευτική-αναγκαστική συνθήκη την ελευθερία. Χωρίς την ελευθερία δεν συνδέονται λόγος και καρδιά. Συγκολλούνται καμιά φορά αναγκαστικά (φοβίες-δεσμεύσεις-συνθήκες-ιστορία) αλλά για να "φωνάζουν" το ασύμπτωτο και διαφορότροπο τους... με τον ασυγχρόνιστο βηματισμό!
Ο λόγος του Θεού ανέστησε και αποκατέστησε την εκ γενετής αδυναμία του παραλύτου στα Λύστρα του Ικονίου της Μικράς Ασίας (Πράξ. 14, 8-18) με αποτέλεσμα να νομίσουν οι άνθρωποι ότι ο Παύλος (του οποίου ο λόγος έκανε την θεραπεία) είναι ο Θεός, αφού είχε τέτοια δύναμη ο λόγος του!
Ο λόγος λοιπόν του Θεού όντας δημιουργικός και παρ᾿ ότι παντοδύναμος, γίνεται "αδύναμος" στο να "επιβληθεί" στην θέληση του ελεύθερου όντος, που είναι ο άνθρωπος. Αυτό φανερώνει: i. ότι ο Θεός σέβεται απολύτως την ελευθερία του ανθρώπου· ii. ότι ο Θεός αξιολογεί, ότι το υποχρεωτικό καλό και η αναγκαστική ευρρυθμία δεν έχουν σχέση μαζί του! Πόσοι όμως άνθρωποι δεν επιθυμούν ακριβώς αυτά, για να έχουν "ήσυχο" το μυαλό τους, που φαντάζεται την δύναμη μόνο ως εξουσία επιβολής, που "παραμερίζει" και επιβάλλει!!;;
Δύναμη για τον Θεό είναι η ποιότητα αντοχής μπροστά στο όχι και την άρνηση εκ μέρους κάποιου τον οποίο μπορείς να… εξαφανίσεις!
Δύναμη για τον Θεό είναι να μπορείς να συνεχίζεις να αγαπάς αυτόν που "εμπαίζει" ως αδυναμία και ανυπαρξία, τον εκ μέρους σου σεβασμό της ελευθερίας του και την μη επιβολή αναγκαστικών λογικών σχημάτων.
Δύναμη για τον Θεό είναι να μπορείς να αγκαλιάζεις αυτόν που σου "βγάζει την γλώσσα" ενώ μπορείς να τον αναλώσεις "τῷ πνεύματι τοῦ στόματος" (Β’ Θεσσαλ. 2, 8) δηλαδή με ένα φύσημα!
Έχουμε λοιπόν τον σπόρο-λόγον του Θεού, ως μια πρόταση «σύναψης σχέσεως» με τον Σπορέα, ως μια κλήση στο τραπέζι Αγάπης, που κάνει Αυτός, που σύστησε τα πάντα. Και έχουμε από την άλλη την πόρτα της καρδιάς του καθενός μας, στην οποία πόρτα γίνεται η… κρούση εκ μέρους του Σπορέως-Χριστού! «Δες με, στέκομαι μπροστά στην πόρτα σου και χτυπώ. Αν κάποιος ακούσει την φωνή μου και ανοίξει την πόρτα, θα μπω στο "σπίτι του" και θα δειπνήσω μαζί του και αυτός μαζί μου. Θα τον βάλω να καθίσει μαζί μου στο θρόνο μου …» (Αποκάλυψη 3, 20-21).
Μπροστά σε μια τέτοια πρόταση-προοπτική γιατί η ανταπόκριση ποικίλει; Γιατί άλλοι "πεθαίνουν" παρά την οδόν; Άλλοι "εἰς τάς ἀκάνθας"; Άλλοι "ἐπί τα πετρώδη";
Διότι, αφού η καρδιά μας είναι μια "πόρτα", υπάρχει και για μας η τριπλή πιθανότητα που ισχύει και στα φυσικά δεδομένα: α. η πόρτα να είναι κλειστή· β. η πόρτα να είναι μισάνοιχτη· γ. η πόρτα να είναι ορθάνοιχτη!!!
Ας δούμε αναλυτικά κάθε μία από αυτές τις πιθανότητες.
Α. Πόρτα κλειστή είναι κάθε καρδιά που έχει βουλιάξει στον εγωισμό της αυτοεξασφάλισης και της προστασίας των "συμφερόντων" της όπως νομίζει! Θεωρώντας τους άλλους, ως κίνδυνο πάσης μορφής κλείνεται στο "κλουβί" του εαυτούλη τον οποίο προσπαθεί να "προστατέψει" με όσο γίνεται "περισσότερες αμπάρες"! Κλείνεται στον "πύργο" της, της προστατευτικής απόστασης και φυσικά απομονώνεται και κατ᾿ επέκταση "πνίγεται" σε μια μοναξιά για την δημιουργία της οποίας κατηγορεί τους άλλους. Βασανίζεται και βασανίζει. Βουλιάζει στο άγχος εξασφάλισης προστατευτικού καλύμματος και τελικά αυτό το "κάλυμμα" γίνεται… επιτάφια πλάκα! Τους άλλους τους αξιολογεί ως… χρήσιμο κίνδυνο και προσπαθεί εγωιστικά να τους χρησιμοποιήσει με "τρόπους" αποφυγής του… κινδύνου!
Τότε είναι που έχουμε… Βατερλό και διαμαρτυρίες, ότι "οι άλλοι με πληγώνουν" χωρίς να μπορεί να σκεφτεί ο δύστυχος φυλακισμένος (ο αποτυχημένος εκατομμυριούχος που λέει ο T. S. Eliot για τον Αδάμ) ότι αφού όλη η ύπαρξή του είναι ένας σκαντζόχοιρος γεμάτος αγκάθια και δυστυχώς το ίδιο είναι και οι άλλοι, είναι συνεπαγωγικό αυτονόητο, το ότι στο πλησίασμα θα υπάρχει αλληλοπλήγωμα! Δεν έχει κανένα νόημα η διαμαρτυρία για τον άλλον ότι είναι πηγή οδύνης. Στην ίδια κίνηση γίνεται και αυτός πηγή οδύνης για εκείνον.
Έτσι η καρδιά γίνεται πέτρα χωρίς ικμάδα και "ανθώνας" αγκαθιών, μέσα στα οποία (αγκάθια), τίποτε δεν φυτρώνει και δεν του επιτρέπεται να αναπτυχθεί. Αυτόν τον δύστυχο έγκλειστο ποιος μπορεί να τον… πείσει ότι η πρόταση του σπορέα Χριστού τον αφορά και μπορεί να τον θεραπεύσει; Είναι πεπεισμένος ότι "οι άλλοι είναι η κόλαση"! Πώς μπορεί να εμπιστευθεί και να αποδεχθεί πρόταση ζωής; "Ξέρει κανείς καλύτερα από αυτόν το συμφέρον του";; Όσο μακρύς χρονικά είναι αυτός ο αυτοεναγκαλισμός τόσο σκληρότερες οι αγκυλώσεις των "κλειδώσεων" των χεριών και των ποδιών της ψυχής του, και τόσο δυσκολότερη η ανταπόκριση στο άπλωμα του χεριού του λόγου του Χριστού! Ευχών χρεία!
Β. Πόρτα μισάνοιχτη είναι κάθε καρδιά που τραμπαλίζεται ανάμεσα στις ιδέες που κουβαλάει και στα πάθη που "υπηρετεί". Αυτή η διελκυστίνδα κάνει τον άνθρωπο να πελαγώνει και να χάνεται μη ξέροντας τι αγαπάει τελικώς περισσότερο, τις ιδέες του (τα πιο αγαπημένα μας παιδιά, Ισαάκ Σύρος) ή τα γοητευτικά του πάθη; Βυθισμένος στη φιλαυτία (=το αγαπάν τα εαυτού νοήματα και θελήματα) την φαντάζεται εξασφάλιση έστω και αν μετά τις πρώτες εμπειρίες έχει αρχίσει να τον… συγχύζει και να τον τυραννά. Σαν τον γάιδαρο του μύθου κι αυτός μεταξύ νερού-ιδεών και αχύρου-παθών ζαλίζεται και πέφτει μη ξέροντας τι να πρωτοδιαλέξει! Όταν κουραστεί ψυχικά από την δουλεία των παθών και σκεφτεί να τα πετάξει και να απαλλαγεί από αυτά, τον παραλαμβάνουν οι στραβές του ιδέες και τον ακινητοποιούν στο να δραστηριοποιηθεί προς μια κατεύθυνση ελευθερίας που δείχνει ο Χριστός. Όταν σιχαθεί τις ιδέες του και αποφασίσει ότι δεν αξίζουν τίποτα και πρέπει να τις αναθεωρήσει, τότε οι συμφύσεις των παθών και η οργανική μνήμη των δεσμεύσεων, που έχουν προηγηθεί, τον κάνουν "στήλη άλατος" να κοιτάει μόνο προς τα πίσω και έτσι αποκλείουν κάθε ενδεχόμενο πορείας προς την αλλαγή. Και έτσι περνούν τα χρόνια και αυτός γερνάει και "κυλιέται" μέσα στους ίδιους δρόμους και στα ίδια "συνήθεια", που λέει ο ποιητής.
Η καρδιά του είναι ένα σταυροδρόμι! Όποιος θέλει περνάει από εκεί. Καταπατούν, αυτοί οι αναρίθμητοι "διαβάτες", κάθε σπόρο και τον νεκρώνουν. Αποκλείουν κάθε ενδεχόμενο ανταπόκρισης αφού η δύναμη του Λόγου δεν "προλαβαίνει" να φανερωθεί έχοντας γίνει "ὑποπόδιον" των διερχόμενων ιδεών και παθών.
"Ἰδού οἱ λόγοι μου, ὥσπερ πῦρ φλέγον καί ὡς πέλυξ κόπτων πέτρα, λέγει Κύριος» (Ιερεμίας 23, 29).
"Τα λόγια μου είναι σαν φωτιά που κατακαίει και σαν σφυρί που συντρίβει τον βράχο" λέει ο Θεός στον προφήτη Ιερεμία. Ο λόγος του Θεού στον προφήτη είναι η ελπίδα μας. Χρειάζονται κάψιμο οι στραβές ιδέες που μας τυραννούν. Χωρίς κάτι τέτοιο θα σερνόμαστε αυταπατώμενοι σε ευχετικές προτροπές μελλοντικής καλυτέρευσης για να "αποφύγουμε" την οδυνηρή "φωτιά" που θα κατακαύσει θα καθαρίσει και θα απολυμάνει το "θησαυροφυλάκιο" της καρδιάς μας από κάθε τι που δεν είναι υγιές.
Αλήθεια και "υγεία" πρέπει να ταυτίζονται. Αλήθεια είναι ο Χριστός. Συνεπώς κάθε τι υγιές μας κάνει συγγενείς του Χριστού. Μας επιτρέπει να αφουγκραστούμε τον Λόγο Του. Να τον εμπιστευτούμε και να τον δεχτούμε ρυθμιστή της ζωής μας.
Από την άλλη "το σφυρί του Θεού που συντρίβει τον βράχο" μας είναι απαραίτητο εξάρτημα για να μπορέσουμε να σπάσουμε τα είδωλα που προσκυνούσαμε και τα… άλατα των κλειδώσεων των ποδιών και των χεριών της ψυχής μας και έτσι να μπορούμε να ανταποκρινόμαστε στην… "χειραψία" και πολύ περισσότερο στον "εναγκαλισμό" του Χριστού.
Γ. Πόρτα ορθάνοιχτη δεν είναι, όπως πολλές φορές νομίζουμε, μια καρδιά "καθαρή καί ἄμωμη", αλλά μια καρδιά που αγαπά και εμπιστεύεται! Άλλωστε ούτε η πόρνη, ούτε ο ληστής, ούτε ο τελώνης, ούτε οι αμαρτωλοί που συνανεστρέφοντο τον Χριστό καί τόν "ἠγάπων πολύ" είχαν κατά τεκμήριον καθαρή καρδιά! Είχαν όμως καρδιά "ἀγαπῶσαν" και εμπιστευομένη. Πανανθρώπινη διαπίστωση επαναλαμβανόμενη από την πελώρια προσωπικότητα του Αυγουστίνου, (που πέρασε αυτήν την διαδρομή), είναι το ότι: ακούμε όσους εμπιστευόμαστε! Δηλαδή όσο μεγαλύτερη είναι η αγάπη και η εμπιστοσύνη, τόσο πιο αυτονόητη είναι η υπακοή.
Στην περίπτωσή μας ο μέγας προφήτης Σαμουήλ είναι (εξαιρέσει της Παναγίας) το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα. "Λάλει, Κύριε, ὁ δοῦλος σου ἀκούει" (Α’ Βασ. 3, 10) απαντά όταν τον φωνάζει ο Θεός. "Παιδάριον" είναι όταν γίνεται αυτό. Συνεπώς η ανταπόκριση δεν είναι θέμα... σύνεσης, αλλά αγάπης. Όταν κανείς είναι νεαρότερος αγαπάει ευκολότερα. Δεν έχει ακόμα "ταυτίσει" τον εαυτό του με τις επιθυμίες του. Η πόρτα της καρδιάς του είναι ορθάνοιχτη στην επίσκεψη του Θεού. Ξέρει να "ἐξέρχεται εἰς συνάντησιν" (Ματθ. 7, 26) με τον ερχόμενο Νυμφίο της ζωής του.
Ο λόγος του Θεού γίνεται αποδεκτός σε μια καρδιά, "γῆ ἀγαθή", και καρποφορεί εκατό φορές περισσότερο. Μια ανατολίτικη ιστορία λέει ότι ο Ιησούς ρώτησε τους Ισραηλίτες: Που φυτρώνει ο σπόρος; Στο έδαφος της γης του απάντησαν. Και ο Ιησούς τους είπε: Αλήθεια σας λέω, φυτρώνει μόνο στο "έδαφος" της καρδιάς!
Επεξηγώντας αυτό ακριβώς ο Θεός στον προφήτη Σαμουήλ του έλεγε: "ὅτι ὁ ἄνθρωπος ὄψεται εἰς πρόσωπον, ὁ δέ Θεός ὄψεται εἰς καρδίαν" (Α’ Βασ. 16, 7). Μια καρδιά λοιπόν ανοιχτή και θεατή από τον Χριστό είναι η αναγκαία και ικανή συνθήκη πλήρους καρποφορίας του λόγου του Θεού.
Δηλαδή όταν αρχίζει για τον άνθρωπο η... αντίστροφη μέτρηση και ελευθερώνεται από την γοητεία της αυταπάτης (να κλείνει την πόρτα) και αρχίζει να κάνει Κύριο της ζωής του τον Χριστό και όχι τις επιθυμίες του, με τις οποίες μπορεί και χρόνια, να ταύτιζε τον εαυτό του (έχοντας πόρτα καρδιάς μισάνοιχτη), τότε με ορθάνοιχτη την πόρτα της καρδιάς του μπορεί να αποφασίσει να πει εξ όλης καρδίας, "λάλει, Κύριε, ὁ δοῦλος σου ἀκούει".
Τότε ο σπόρος καρποφορεί εις εκατόν.
Μαρτζούχος π.Θεοδόσιος , κήρυγμα - κατήχηση , κήρυγμα Κυριακής
