Η σημερινή Ζ΄
Κυριακή από του Πάσχα, βρίσκεται ανάμεσα στις δυο μεγάλες και
χαρμόσυνες Δεσποτικές εορτές της
Εκκλησίας μας. Της εορτής της Αναλήψεως κατά την οποία ο Κύριος μας εν δόξη ανελήφθη
εις τους ουρανούς και εν δεξιά εκάθισε του Θεού και πατρός και της
ερχομένης εορτής της Πεντηκοστής της
γενεθλίου ημέρας της Εκκλησίας μας. Προτιμήθηκε λοιπόν ως η καταλληλότερη προς
την μνήμη των Πατέρων για να καθιερωθεί
σ’ αυτήν ο εορτασμός των. Αγίων Πατέρων της Ορθοδόξου πίστεως
και ειδικότερα των Αγίων 318 Θεοφόρων Πατέρων, των συγκροτησάντων το 325 μ.Χ.
την Α’ εν Νικαία Οικουμενική Σύνοδο.
Στις αρχές
του 4ου μ.Χ. αιώνα, η Εκκλησία
ταλαιπωρήθηκε από την αιρετική διδασκαλία του Αρείου, ο οποίος δεν δεχόταν το
ομοούσιο του Υιού με τον Πατέρα. Ότι ο Υιός δηλαδή είναι της ιδίας ουσίας μετά
του Πατρός και δίδασκε ότι ο Υιός είναι κτίσμα, όπως και όλα τα άλλα. Την
αιρετική αυτή διδασκαλία πολέμησε κατ’ αρχάς ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας
Αλέξανδρος, ο οποίος είχε κοντά του τον Διάκονο τότε, και μετέπειτα Πατριάρχη
Αλεξανδρείας, Μέγα Αθανάσιο, ο οποίος ουσιαστικά με όρους βαθειά θεολογικούς αντιμετώπισε τον
Άρειο, χωρίς βεβαίως ο αιρεσιάρχης να πεισθεί.
Κατά τις εργασίες της Συνόδου, διεκρίθησαν ακόμη.
Ο Μέγας
Αθανάσιος όπως είπαμε, ο Άγιος Σπυρίδων, ο ποιμήν της
Τριμυθούντος της Κύπρου, ο οποίος κατατρόπωσε τον Άρειο με το γνωστό θαύμα με
το κεραμίδι, που στα χέρια του διαλύθηκε στα τρία συστατικά από τα οποία
κατασκευάζεται, νερό – φωτιά – χώμα. Όπως λέει τα τρία αυτά συστατικά φτιάχνουν
το κεραμίδι, έτσι και ο Θεός μπορεί και είναι
τρία πρόσωπα. Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Διακρίθηκε ακόμη ο Ιεράρχης των Μυρέων Άγιος Νικόλαος, ο οποίος
μάλιστα κατελθών από τη θέση του ράπισε τον Άρειο.
Με την μνήμη λοιπόν
των Πατέρων τονίζεται η πίστη της Εκκλησίας στην αληθινή και ορθή διδασκαλία,
όπως την άκουσε από το στόμα του Κυρίου και όπως την είδε ανάγλυφη στο όλο
σωτηριώδες έργο του Χριστού.
Τα δύο
αναγνώσματα της θείας λειτουργίας καταγράφουν επακριβώς αυτή τη πραγματικότητα..
Το πρώτο είναι από τις Πράξεις και το δεύτερο από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο.
Μιλάνε για τις αιρέσεις και τους αιρετικούς που συνεχώς θα προβληματίζουν της
Εκκλησία και θα ταλανίζουν την πίστη, αλλά και για το χρέος όλων μας να
παραμένουμε ενωμένοι και στερεά εδραιωμένοι κάτω από την ομπρέλα της πίστης
στον Ι. Χριστό.
Ο απόστολος
Παύλος προχωρεί στα παράλια της Μικράς Ασίας με προορισμό την Ιερουσαλήμ. Για
να μην αργοπορήσει παρακάμπτει την Έφεσο και κάνει μια μικρή στάση στη Μίλητο,
διότι βιάζεται να βρεθεί την ημέρα της Πεντηκοστής στα Ιεροσόλυμα. Από τη
Μίλητο στέλνει ανθρώπους στην Έφεσο και καλεί τους πρεσβυτέρους της τοπικής
Εκκλησίας να έλθουν να τον συναντήσουν εκεί. Κι όταν αυτοί έφθασαν κοντά του,
τους έδωσε πολύ σημαντικές ποιμαντικές οδηγίες: Γνωρίζετε καλά, τους είπε, πως
συμπεριφέρθηκα μαζί σας από την πρώτη ημέρα που βρέθηκα στη Μικρά Ασία και σ’
όλο το χρονικό διάστημα της παραμονής μου. Προσέχετε λοιπόν τον εαυτό σας, πως
θα συμπεριφέρεστε και τι θα διδάσκετε. Προσέχετε και όλο το πνευματικό σας
ποίμνιο, στο οποίο το Άγιο Πνεύμα σας τοποθέτησε επισκόπους για να ποιμαίνετε
την Εκκλησία του Θεού. Αυτήν την Εκκλησία ο Κύριος την έσωσε και την έκαμε κτήμα
του με το δικό του αίμα. Προσέχετε, διότι μετά την αναχώρησή μου θα εισβάλουν
ανάμεσά σας ψευδοδιδάσκαλοι που σαν άγριοι και σκληροί λύκοι αλύπητα θα
διασπαράζουν το ποίμνιο αφανίζοντας τις ψυχές των λογικών προβάτων. Αλλά κι από
σας τους ίδιους θα παρουσιασθούν άνθρωποι που θα διδάσκουν πλανεμένες
διδασκαλίες, για να αποσπούν τους μαθητές από τον ίσιο δρόμο της αλήθειας και
να τους παρασύρουν πίσω τους.
Μέσα στα λόγια
του αυτά ο απόστολος Παύλος καταγράφει την πιο φοβερή μάστιγα της Εκκλησίας,
τους αιρετικούς ψευδοδιδασκάλους. Και τους χαρακτηρίζει «λύκους βαρείς»,
αδίστακτους, όπως και ο Κύριος πρώτος
τους ονόμασε προβατόσχημους αρπακτικούς λύκους. Ο θείος Παύλος αναφέρει
επιπλέον ότι οι λύκοι αυτοί είναι σκληροί και αδίστακτοι.
Μ’ αυτά τα λόγια θέλει να προειδοποιήσει και να
προφυλάξει τους πιστούς κάθε εποχής. Γι’ αυτό και λέγει ότι οι αιρετικοί θα
παρουσιάζονται ως εξαιρετικοί ποιμένες της Εκκλησίας, που θα ενδιαφέρονται
δήθεν για την αλήθεια. Θα κρύβουν όμως μέσα τους με μεγάλη υποκρισία και ψεύδος.
Έτσι θα κάνουν μεγάλη ζημιά στο ποίμνιο. Θα το διαρπάζουν και θα το οδηγούν
στην καταστροφή.
Οι λόγοι του
ήσαν προφητικοί και αναφέρονται στο μέλλον της Εκκλησίας και στην ευθύνη όλων
μας για την περιφρούρηση του ποιμνίου του Χριστού.. «…. Εγώ γαρ οίδα τούτο, ότι εισελεύσονται μετά την
άφιξίν μου λύκοι βαρείς εις υμάς, μη φειδόμενοι του ποιμνίου. Και εξ υμών αυτών
αναστήσονται άνδρες λαλούντες διεστραμμένα, του αποσπάν τους μαθητάς οπίσω
αυτών. Διο γρηγορείτε…
Να είστε
άγρυπνοι έχοντας ως παράδειγμα εμένα. Να θυμάστε ότι επί τρία χρόνια συνεχώς
νύχτα και ημέρα δεν σταμάτησα με δάκρυα να νουθετώ τον καθένα σας ξεχωριστά.
Και τώρα σας εμπιστεύομαι στον Θεό. Ποτέ δεν επιδίωξα ασήμι και χρυσάφι η
ιματισμό. Εσείς οι ίδιοι γνωρίζετε ότι για τις ανάγκες τις δικές μου και των
συνοδών μου υπηρέτησαν αυτά τα ροζιασμένα μου χέρια. Με κάθε τρόπο σας έδωσα
παράδειγμα, ότι πρέπει να εργάζεσθε έτσι σκληρά για να προλαβαίνετε κάθε
σκανδαλισμό των ασθενών αδελφών. Αλλά και να θυμάστε αυτό που είπε ο Κύριος,
ότι «είναι καλύτερο να δίνει κανείς παρά να παίρνει». Κι αφού τα είπε αυτά,
γονάτισε και προσευχήθηκε μαζί με όλους αυτούς.
Και τώρα στη περικοπή του Ευαγγελίου. Είναι ένα,
απόσπασμα από την αρχιερατική προσευχή του Χριστού. Το βράδυ της Μ. Πέμπτης, στο πρώτο από τα
12ευαγγελια, εκεί στο υπερώο της Ιερουσαλήμ μετά το Μυστικό Δείπνο ακούμε τον Κύριο
να απευθύνεται στους μαθητές του. Τους μιλά, τους νουθετεί, τους εμψυχώνει και
προσεύχεται. Προσεύχεται, κουβεντιάζει με τον Πατέρα. Η ενότητά είναι
το επίκεντρό της σκέψης Του. Ενότητα σύμφωνα
με το πρότυπό της Αγίας Τριάδας. Εάν η διάσπαση και το κομμάτιασμα του κόσμου
σε αλληλομισούμενες ομάδες είναι το αποτέλεσμα της απομάκρυνσης από το Θεό, η
ενότητα της Εκκλησίας αποτελεί απόδειξη της θεϊκής καταγωγής και προέλευσής
της. Μόνο ο Θεός Πατέρας μπορεί να συνάζει τα «διηρημένα». Μόνο ο Χριστός μπορεί
να κάνει «τα αμφότερα εν».
Γνώριζε για διασπάσεις και διαστάσεις, για
εχθρότητες και πλάνες. Γνώριζε ότι αιρετικοί ως λύκοι άγριοι θα ορμήσουν για να
καταπληγώσουν το σώμα της και θα το κομματιάσουν. Γνώριζε γι’ αυτό και
προσεύχεται για την ενότητα των πιστών. Γνωρίζει ότι όταν οι Χριστιανοί χάσουν
την ενότητα της πίστεως, χάνουν και τη Χάρη του Θεού.
Αυτόν λοιπόν
τον θεοτίμητο χορό των αγίων Πατέρων που μαζεύτηκε από τα πέρατα της Οικουμένης
για να διατηρηθεί η ενότητα στην Εκκλησία μας και εδογμάτισε την ορθή σχέση του
Χριστού προς τον Πατέρα, το «ομοούσιον», και διετύπωσε και παροδικά την ορθή πίστη
στην Εκκλησία, μακαρίζουμε.
Από τα
τροπάρια της εορτής το χαρακτηριστικότερο, είναι το δοξαστικό των αίνων,
περίφημο για την σύνθεση του και για την μελωδία του:
«Των αγίων Πατέρων ο χορός, εκ των της οικουμένης
περάτων συνδραμών, Πατρός και Υιού και Πνεύματος αγίου μίαν ουσίαν εδογμάτισε
και φύσιν και το μυστήριον της θεολογίας τρανώς παρέδωκε τη Εκκλησία. ους
ευφημούντες εν πίστει, μακαρίσωμεν λέγοντες. Ω θεία παρεμβολή, θεηγόροι οπλίται
παρατάξεως Κυρίου. αστέρες πολύφωτοι του νοητού στερεώματος. της μυστικής Σιών
οι ακαθαίρετοι πύργοι. τα μυρίπνοα άνθη του Παραδείσου. τα πάγχρυσα στόματα του
Λόγου. Νικαίας το καύχημα, οικουμένης αγλάϊσμα, εκτενώς πρεσβεύσατε υπέρ των
ψυχών ημών».
Συγκεντρώθηκε,
αδελφοί μου, «των αγίων Πατέρων ο χορός» από τα πέρατα της Οικουμένης, για να
ομολογήσει και να παραδώσει στην Εκκλησία το «μυστήριον της θεολογίας». Η
καρδιά τους «καιγόταν» από την αγάπη στο Χριστό και την Εκκλησία. Είχαν καλά
εγκολπωθεί τα λόγια, που ο Παύλος απηύθυνε προς τους χριστιανούς της Εφέσου,
όταν τους αποχαιρετούσε για τελευταία φορά. Ως στοργικός πατέρας, τους
συμβούλευε να προσέχουν τους «βαρείς λύκους», που ζητούν να αποσπάσουν τους πιστούς
από το δρόμο του Χριστού. Γι’ αυτό και είναι για μας, οπλίτες θεηγόροι της
παρατάξεως του Κυρίου, αστέρες πολύφωτοι, αγκρέμιστοι πύργοι, μυρίπνοα άνθη, πάγχρυσα στόματα, το
καύχημα και το αγλάισμα της οικουμένης.
Αυτή η πίστη,
των Αποστόλων, των Πατέρων, των Ορθοδόξων, στήριξε την Οικουμένη Αυτή τη πίστη κληρονομήσαμε
κι εμείς, αυτή τη πίστη έχουμε χρέος να φυλήσουμε πιότερο και απ τη ζωή μας.
