ΑΣΩΤΟΣ ΚΑΙ ΤΕΛΩΝΗΣ

Αδελφοί μου! Ο άνθρωπος που συναισθάνεται τις αμαρτίες του, έχει πολλές ελπίδες. Έχει την ελπίδα να βρει το δρόμο της μετάνοιας όπως έκαμε ο άσωτος και να ζητήσει το Θείον έλεος, όπως ο Τελώνης και να βρει τελικά τη σωτηρία. Όταν όμως ο άνθρωπος φτάσει στο σημείο να θεωρεί τον εαυτό του δίκαιο, ευσεβή και άγιο ή και να θεωρείται έτσι από τους άλλους, τότε είναι αδύνατον να μετανοήσει και να ζητήσει το έλεος του Θεού. Πώς είναι δυνατόν να αναζητήσουμε γιατρό σαν δεν πιστέψουμε ότι είμαστε άρρωστοι έστω κι αν βλέπουμε τον εαυτό μας να καταρρέει κάτω από το βάρος της αρρώστιας; Πώς είναι δυνατό να αναζητήσουμε τη μετάνοια σαν δεν συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε αμαρτωλοί; Και δεν είναι αδελφοί μου, πραγματική βλασφημία, δεν είναι ο φαρισαϊσμός στην πράξη αυτός ο ισχυρισμός; Ρωτά ο Ιώβ «τις γαρ καθαρός έσται από ρύπου»; και απαντά ο ίδιος με βεβαιότητα «αλλ' ουδείς, εάν και μια ημέρα ο βίος αυτού επί της γης» (ι δ' 4-5). Δηλαδή, ποιός άνθρωπος δεν είναι αμαρτωλός; Αλλά κανένας δεν είναι αναμάρτητος έστω κι αν ζήσει για μια μέρα μόνο στη γη. «Πολλά πταίομεν άπαντες» αδελφοί μου κατά τον αδελφόθεον Ιάκωβον (Ιακ. γ'2). Η συνειδητοποίηση της αμαρτωλότητας μας είναι η αρχή της μετάνοιας και της σωτηρίας μας. Διαφορετικά θα ήταν, κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, μεγάλη πλάνη να ισχυριστούμε ότι δεν έχουμε αμαρτίες. «Εάν είπωμεν ότι αμαρτίαν ουκ έχομεν, πλανώμεν και η αλήθεια ουκ έστιν εν ημίν» (Α' Ιωάνν. α'θ).

Δυο  τύπους ανθρώπων μας βλέπουμε και πάλι σήμερα μπροστά μας, όπως και την περασμένη Κυριακή, αγαπητοί Χριστιανοί! Την Κυριακή που μας πέρασε, την πρώτη Κυριακή του Τριωδίου,  ο Τελώνης και ο Φαρισαίος· σήμερα οι δύο γιοι.  Δυο κατηγορίες ανθρώπων που μοιάζουν αφάνταστα μεταξύ τους. Κοινό τους γνώρισμα, η αμαρτωλότητα. Υπάρχει όμως και μια μεγάλη διαφορά. Η μεν αμαρτία του Τελώνη και του άσωτου είναι φανερή· η δε αμαρτία όμως του Φαρισαίου και του μεγαλύτερου γιου, θεωρείται είτε ανύπαρκτη είτε ακόμα και σαν αρετή. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Το να νομίσει ο άνθρωπος ότι είναι τέλειος και αναμάρτητος και ότι μόνον οι άλλοι είναι αμαρτωλοί.

Αγαπητοί Χριστιανοί! Αμαρτωλός ο Τελώνης, φανερά αμαρτωλός και ο άσωτος. Αμαρτωλός όμως και ο Φαρισαίος όπως αμαρτωλός και ο μεγαλύτερος γιος της σημερινής παραβολής. Απαραίτητη για τούτο η μετάνοια όλων. Τι γίνεται όμως; Τελώνης και Άσωτος αισθάνονται την κατάσταση τους. Γνωρίζουν τη θέση τους. Αναγνωρίζουν ποιοι είναι. Και  των δυο μεγάλη  η αναξιότητα τους και αδιαμφισβήτητη, «βοώσα», η αμαρτία τους. Φαρισαίος όμως και μεγαλύτερος γιος, ζουν στο δικό τους κόσμο. Των τελείων τέλειοι. Καλλίτεροι και πιο πάνω από όλους Ακόμα και ο Θεός τους έχει υποχρέωση. Μα μέσα τους σιγοβράζει η εμπάθεια και η κακία, καταστάσεις που οδηγούν στη διαφθορά και την ψυχική διαστροφή.

Πολλές φορές πολλοί τελώνες, πολλοί άσωτοι και αμαρτωλοί, που είναι φανερά καταδικασμένοι στη συνείδηση των ανθρώπων, όταν μεσολαβήσει η μετάνοια, βρίσκουν τη σωτηρία και προηγούνται των ανθρώπων που είναι φαινομενικά «ευσεβείς» και «άγιοι». Μας τονίζει ο Κύριος «αμήν λέγω υμίν ότι οι τελώναι και αι πόρναι προάγουσιν υμάς εις την βασιλείαν του Θεού» (Ματθ. κα' 31). Αντίθετα άνθρωποι που παρουσιάζονται δήθεν με υγιείς αρχές, άνθρωποι ψευτοευσεβείς, άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι είναι υγιή μέλη της Εκκλησίας, της οικογένειας ή της κοινωνίας αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο να μείνουν έξω από τη βασιλεία του Θεού αν δεν εγκαταλείψουν το νοσηρό εγωισμό, που τους κάνει να θεωρούν τους εαυτούς τους τέλειους και αναμάρτητους. Μήπως αυτή την ιδέα για τον εαυτό του δεν είχε ο Φαρισαίος; Μήπως το ίδιο δεν κάμνει σήμερα και ο μεγαλύτερος γιος της παραβολής; Άσωτο και αμαρτωλό θεωρεί το μικρότερο αδελφό του και δεν το θεωρεί άξιο να συγκριθεί μαζί του. «ο υιός σου» λέει στον πατέρα του για τον άσωτο. Δεν λέει ο αδελφός μου. Φοβάται ότι η «αγιότητα» που θεωρεί αποκλειστικό του προνόμιο θα λερωθεί ή θα μοιραστεί και δεν θάχει το προνόμιο να ξεχωρίζει από τους άλλους». Θεωρεί τον εαυτό του σαν τον άνθρωπο που υπάκουε σε όλες τις πατρικές εντολές και ότι ο πατέρας έπρεπε να νοιώθει υποχρεωμένος απέναντι στο μεγαλύτερο γιο του. Άκαμπτος και εγωιστής, που δε συγκινείται από την τραγική κατάσταση του μικρότερου αδελφού του αλλά και την ολοφάνερη μετάνοια και συντριβή του. Άκαμπτος και εγωιστής που δε συγκινείται από τα θερμά παρακάλια και που αγνοεί τα γεμάτα από αγάπη έργα και λόγια του πατέρα του. Αλήθεια πώς να μη χαρεί ο πονεμένος γονιός όταν βλέπει το παιδί του, που θεωρούσε νεκρό εξαιτίας της αμαρτίας, να ξαναζεί και να γυρίζει κοντά του; Αγάπη στο αμαρτωλό παιδί που μετανοιωμένο ξαναγύρισε. Αγάπη και στο μεγαλύτερο παιδί, έστω κι αν με λόγια κα έργα τον πληγώνει.

Αδελφοί μου! Ή θρησκεία του Ιησού μας έχει μεγαλείο, ή Εκκλησία είναι ύψος θαυμαστό. Εδώ μόνο ακούγεται το «Αγαπάτε αλλήλους», εδώ πραγματώνεται το «Έλθέτω ή βασιλεία σου», βασιλεία δικαιοσύνης, αγάπης, αδελφοσύνης, ειρήνης. Άλλα δεν ωφελεί να μείνουμε μόνο σ' αυτό το θαυμασμό. Πρέπει συγχρόνως να στρέψουμε την προσοχή και κάπου άλλου. Να εξετάσουμε τον εαυτό μας, να δούμε την αθλιότητα μας, ν' αναλογιστούμε σε ποια απόσταση από το μεγαλείο αυτό βρισκόμαστε εμείς, όπως έκανε ο άσωτος. Αν το κάνουμε αυτό, θα διαπιστώσουμε την τρομακτική αντίθεση. Κι έτσι μπορεί να γεννηθεί μέσα μας η ώθηση ν' αφήσουμε τα χαμηλά, να πάρουμε ταπεινωμένοι το δρόμο της επιστροφής, και βαδίζοντας συνεχώς προς την κορυφή να βρεθούμε τέλος στην πατρική οικία και να δεχθούμε όπως ο άσωτος τον εναγκαλισμό της σωτηρίας. Παράλληλα είναι απαραίτητη και η προς τα έσω στροφή μας. Παύσαμε να εξετάζουμε τον εαυτό μας, να βλέπουμε την αθλιότητα μας. Βλέπουμε μόνο τον άλλον. Συζητούμε μόνο για τον άλλον. Κρίνουμε, κατακρίνουμε και καταδικάζουμε μόνο τον άλλον. Η  δική μας αμαρτία δεν μας ανησυχεί. Πώρωση άνευ προηγούμενου επικρατεί στις συνειδήσεις. Για αυτό λίγοι βρίσκονται στην οδό της μετανοίας, μικρό - πολύ μικρό είναι το ποίμνιο του Ιησού.

Ναι αδελφοί μου, μεγάλη είναι η αγάπη και η συγνώμη του Θεού στον κάθε άνθρωπο. Αυτό είναι το μήνυμα της σημερινής παραβολής. Η αγάπη του Θεού που αποκαθιστά με «την στολήν την πρώτην» κάθε αμαρτωλό άνθρωπο που μετανοεί ειλικρινά και επιστρέφει κοντά του. Αγάπη που θυσιάζει «τον μόσχον τον σιτευτόν», αγάπη που θυσιάζει τον ίδιον τον Υιόν Του, το Χριστό, για τη σωτηρία των αμαρτωλών. Εμείς; Ας ξαναγυρίσουμε κοντά Του για να αισθανθούμε αυτή την αγάπη Του. Η δεύτερη Κυριακή του Τριωδίου μας το φωνάζει καθαρά. Οι μετανοιωμένοι άσωτοι θα γίνουν δεκτοί στη βασιλεία Του. Αντίθετα οι εγωιστές και φθονεροί θα μείνουν έξω από αυτή έστω κι αν δεν υπήρξαν άσωτοι κι ακόλαστοι.