ΓΝΗΣΙΑ ΚΑΙ ΨΕΥΤΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ
Αντιμέτωπος με τη
θρησκευτική ηγεσία του ιουδαϊκού λαού βρίσκεται ακόμα μία φορά ο Κύριός μας,
αγαπητοί μου, όπως καταγράφεται στο σημερινό Ευαγγελικό ανάγνωσμα. Ευρισκόμενος
στη συναγωγή, ημέρα Σάββατο, θεράπευσε μια συγκύπτουσα γυναίκα, η οποία, επί
δεκαοκτώ ολόκληρα χρόνια, βίωνε το άλγος της ασθενείας. Η θαυματουργική
επέμβαση του Ιησού προκάλεσε την μήνη και την οργή του αρχισυναγώγου, ο οποίος
Τον κατηγόρησε για παραβίαση της αργίας του Σαββάτου, την οποία σαφώς ορίζει ο
Μωσαϊκός νόμος. Ο εμπαθής και τυφλωμένος θρησκευτικά αρχισυνάγωγος, ενώ είδε με
τα μάτια του το θαυμαστό γεγονός, ενώ έγινε μάρτυρας της θεραπείας της βαρέως
ασθενούσας γυναίκας, ενώ τού δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσει και πιστέψει στην
Μεσσιανικότητα του Χριστού, ενώ είχε μπροστά του τόσους λόγους για να δοξάσει
το όνομα του Θεού, ξέσπασε κατά του Χριστού οχυρωμένος πίσω από ανούσιες
τυπικές διατάξεις. Απέδειξε ότι δεν ήταν υπηρέτης του μόνου και αληθινού Θεού,
αλλά ένας κοινός διεκπεραιωτής θρησκευτικών αναγκών και υποθέσεων, που εξέπεσε
της υψηλής και υπεύθυνης αποστολής του, διακονώντας τον τύπο και όχι την ουσία.
Η λατρεία των
εξωτερικών σχημάτων της πνευματικής και εκκλησιαστικής ζωής και η αίσθηση ότι
αυτά αρκούν για να θεωρηθεί κανείς σωστός και αυθεντικός Χριστιανός, έχει,
δυστυχώς, διαπεράσει τον τρόπο ζωής πολλών ανθρώπων, που νομίζουν ότι με τον
τρόπο αυτό είναι εντάξει έναντι του Θεού. Το φαινόμενο αυτό, πολύ διαδεδομένο
στην εποχή μας, δημιουργεί ανθρώπους δύο ταχυτήτων. Ανθρώπους που φροντίζουν
για την άρτια δημόσια Εκκλησιαστική τους εικόνα. Προβάλλουν εαυτούς ως πρότυπα
νηστευτών, εκκλησιαζόμενων και προσευχόμενων Χριστιανών, με έντονη, μάλιστα,
φιλανθρωπική δραστηριότητα, αλλά και διάθεση αυστηρού ελέγχου προς όλους τους
άλλους που, κατά τη γνώμη τους, δεν ζουν κατά Χριστόν. Την ίδια στιγμή, στον
προσωπικό τους βίο και έξω από τα αδιάκριτα μάτια των άλλων ανθρώπων, τα ίδια
αυτά πρόσωπα εύκολα δικαιολογούν της αμαρτωλές ροπές και τις παθογόνες πτώσεις
τους. Επιδεικνύουν αδίστακτη σκληρότητα όταν νιώθουν ότι θίγονται τα συμφέροντά
τους. Αδιαφορούν για τις πραγματικές ανάγκες των συνανθρώπων τους, που δεν
αντιμετωπίζονται με ευχολόγια.
Όλα αυτά συμβαίνουν
γιατί έχουν μετατρέψει την πίστη σε ιδεολογία, την γνήσια θρησκευτικότητα σε
εθιμική συνήθεια, την αγάπη σε υποχρέωση, την πνευματική ζωή σε ανάγκη
αυτοεπιβεβαίωσης και επαίνου από τους άλλους ανθρώπους.
Η
τυπολατρεία, όμως, συχνά λαμβάνει και άλλες μορφές, από ανθρώπους με έντονη
πνευματική ζωή. Αναζητούν την γνησιότητα και την αυθεντικότητα στους πνευματικούς
τους πατέρες, επιλέγοντάς τους και κρίνοντάς τους με βάση την εξωτερική εικόνα
και όχι τα εσωτερικά χαρίσματα. Τα μακριά γένια και τα μαλλιά στους κληρικούς,
το χαμηλό βλέμμα και η ταπεινοσχημία, συχνά ανάγονται σε κριτήρια
αυθεντικότητας για τους ιερωμένους, που, σε αντίθετη περίπτωση, καταγγέλλονται
ως κοσμικοί και μη παραδοσιακοί. Η αντίληψη αυτή, που φανερώνει σαφές έλλειμμα
διακρίσεως και αληθινής πνευματικότητας, στηλιτεύεται ακόμα και από την
ασκητική γραμματεία της Εκκλησίας μας, που πολεμά τον πειρασμό της
τυπολατρείας.
“Μέτριος,
άκακος, πράος, απλούς, ησύχιος, ως χρηματίσας Πάτερ, υπέρ άνθρωπον όντως, και
άϋλος εν ύλη οίκος Θεού, καθωράθης πανάξιος, τάς εξ αυτού προϊούσας σοι δωρεάς
συμπαθώς διαπορθμεύων ημίν”. Στό τροπάριο αυτό ο ιερός υμνογράφος κατάφερε, με
λίγες λέξεις, να σκιαγραφήση την μεγαλειώδη προσωπικότητα του οσίου Σάββα του
ηγιασμένου, ο οποίος, μεταξύ των άλλων, εκοσμείτο και με το μεγάλο χάρισμα της
απλότητος, γι’ αυτό και τον αποκαλεί απλούν. Εβίωνε την μακαρία κατάσταση της
απλότητος, που είναι ο αληθινός πλούτος της ψυχής.
Η
λέξη απλότητα σημαίνει ειλικρίνεια. Ο απλούς άνθρωπος είναι ειλικρινής, ευθύς
και άδολος. Είναι “αγαθός Ισραηλίτης εν ώ δόλος ουκ έστι”, για να χρησιμοποιήσω
τα λόγια του Χριστού προς τον άγιο Ναθαναήλ. Ο απλούς άνθρωπος ομοιάζει με τον
Θεό, ο οποίος είναι απλούς. Άλλωστε ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο “κατ’ εικόνα
και καθ’ ομοίωσίν Του”.
Αδελφοί
μου!
Ο
τρόπος θεραπείας του ανθρώπου, η επάνοδός του στην κατάσταση της απλότητος,
γίνεται διά της οργανικής έντάξεώς του στην όλη ατμόσφαιρα και ζωή της
Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία, επειδή διατηρεί ανόθευτη την αποκεκαλυμμένη
αλήθεια, θεραπεύει τον άνθρωπο, τον αγιάζει, τον ενοποιεί και από σύνθετον τον
κάνει απλούν. Μέ την “εν ελευθερία και αγάπη” υπακοή στην Εκκλησία και
γενικότερα με την κατά Χριστόν ζωή και πολιτεία, ο άνθρωπος σύν τώ χρόνω καθαίρεται
από τα πάθη, φωτίζεται ο νούς του, και οι δυνάμεις της ψυχής του ενοποιούνται
και λειτουργούν φυσιολογικά. Αποκτά την αρετή της διακρίσεως και μπορεί να
διακρίνη το κτιστό από το άκτιστο, το αγαθό από το πονηρό, την αλήθεια από την
πλάνη, αλλά αποκτά και την μακαρία αρετή της απλότητος και “αληθεύει εν
ειλικρινεία”. Παύει να υπάρχη διάσταση μεταξύ των σκέψεων, των λόγων και των
έργων του.
Οι
κεκαθαρμένοι από τα πάθη και αγιασμένοι άνθρωποι είναι απλοί, λιτοί,
ειλικρινείς, καταδεκτικοί, γεμάτοι αγάπη και καλωσύνη, αληθινοί άρχοντες σε
όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής τους ζωής. Όταν γράφουν, ομιλούν, ψάλλουν ή
αγιογραφούν, ο λόγος, η ψαλμωδία και τα έργα τους έχουν μιά θαυμαστή απλότητα,
αλλά ταυτόχρονα και μιά εκπληκτική ζωντάνια και αμεσότητα. Κάθε τί το ψεύτικο,
το επιτηδευμένο, είναι ξένο γι’ αυτούς. Δέν προσβάλλουν κανέναν, δεν προκαλούν,
αλλά αντίθετα παρακαλούν, ήτοι παρηγορούν και στηρίζουν. Καί επειδή γνωρίζουν
από την πείρα τους την δύναμη της “εν απλότητι καρδίας” ψαλμωδίας και προσευχής,
προτρέπουν και εμάς, να προσευχόμαστε και να “αινούμεν τον Δεσπότην εν απλότητι
καρδίας” γιατί με τον τρόπο αυτόν θα “συντρίβομεν και θα καταλύομεν τα του
εχθρού μηχανήματα” (Φιλοκαλία, εκδ. Αστέρος, τόμος Α', σελ. 278).
Η
απλότητα, η ευθύτητα και η ειλικρίνεια, δυστυχώς, εκλαμβάνονται από τούς
πολλούς ως αφέλεια και βλακεία. Ωσάν να ήσαν οι βλάκες και οι αφελείς, απλοί,
ευθείς και ειλικρινείς. Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει, αφού σήμερα, στην κατά
πάντα άχρωμη και ανειλικρινή εποχή μας έχει αυξηθεί επικίνδυνα η κουτοπονηριά.
Απόδειξη τούτου είναι το ότι “οι πολλοί πιστεύουσι προθύμως τα μηθεύματα, η δέ
αλήθεια φαίνεται αυτοίς απιθανωτέρα του ψεύδους”, όπως θα έλεγε ο
Παπαδιαμάντης. Καί υπογραμμίζει, μέσα από την προσωπική του πείρα, μιά
πραγματικότητα, που διαπιστώνουμε και εμείς σήμερα. Φαίνεται ότι η εποχή του
είχε πολλές ομοιότητες με την δική μας. Γράφει: “Οσάκις ηθέλησα χάριν παιδιάς
να είπω ψεύδός τι, εύρον τούς ακροατάς τοσούτον ευπίστους, ώστε διαμαρτυρομένου
εμού ύστερον ότι ηστεϊζόμην δεν επείθοντο, αλλά επέμενον να πιστεύωσιν ως
αληθές το ψευδές’ οσάκις ηθέλησα να είπω αλήθειάν τινα τούς εύρον δυσπίστους
και βλακοπονήρως μειδιώντας”.
Ευτυχώς
που υπάρχουν και σήμερα άνθρωποι απλοί, άδολοι, ειλικρινείς, άκακοι, ησύχιοι
και αγιασμένοι. Είναι η αληθινή παρηγοριά του λαού του Θεού.
Από τα παραπάνω
συμπεραίνεται , αδελφοί μου, ότι η σωτηρία της ψυχής μας δεν εξαρτάται από την
τυφλή εφαρμογή τυπικών διατάξεων και νόμων, αλλά από τα έργα της αγάπης μας,
όταν αυτά είναι καρπός γνήσιας και διακριτικής πίστης, έντονης και ουσιαστικής
Μυστηριακής ζωής και ευλογημένης μετανοίας. ΑΜΗΝ!
http://www.inagiounikolaoutouneou.gr
