ΣΥΝΟΔΟΙΠΟΡΟΙ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΟ

Όταν αδελφοί μου, πριν έξι εβδομάδες ξεκινούσε η ψυχωφελής περίοδος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστός, η Εκκλησία μας καλούσε σε ένα πνευματικό, αγωνιστικό ταξίδι.

Λέγοντάς μας «το στάδιον των αρετών ηνέωκται», μας οδηγούσε σε αγώνα διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλον. Σε αγώνα επαναπροσδιορισμού πράξεων, σκέψεων, αποφάσεων, σε επανατοποθέτηση του όλου είναι μας, του όλου μας εαυτού μας, σε καινούρια δεδομένα, διαφορετικά από αυτά που μας κόλλησαν στη γη, στο χώμα, στο χαμό μας.

Με συντροφιά την άσκηση, τη προσευχή, την κατάνυξη και συνάμα τη νηστεία και κυρίως τη μετάνοια, διανύσαμε το ταξίδι αυτό των 40 ημερών και ήδη από χθες Σάββατο του Λαζάρου βρεθήκαμε στα πρόθυρα της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδας, με στόχο και σκοπό να προσκυνήσουμε τα πανάχραντα Πάθη, την Σταύρωση, τη Θεόσωμο Ταφή αλλά και την τριήμερη Ανάσταση του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.

Κυριακή των Βαΐων σήμερα, αδελφοί µου, και ή Εκκλησία µας εορτάζει την τελευταία και θριαμβευτική είσοδο του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα. Ο Ιησούς, επί πώλου όνου, εισέρχεται στην αγία πόλη, και τα πλήθη του Ιουδαϊκού λαού, καθώς ιστορούν οι Ευαγγελιστές, άφησαν τα σπίτια τους, τις εργασίες τους, τις υποχρεώσεις τους και «έλαβον τα Βάϊα των φοινίκων» στα χέρια τους, για να τον υποδεχτούν.

«Εκείνος που έχει θρόνο τον ουρανό και υποπόδιο τη γη, ο γυιός του Θεού και ο Λόγος του ο συναΐδιος, σήμερα τα­πεινώθηκε και ήρθε στη Βηθανία απάνω σ' ένα που­λάρι. Και τα παιδιά των Εβραίων τον υποδεχθήκανε φωνάζοντας: «Ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο ερχόμενος, ο βασιλιάς του Ισραήλ», σημειώνει ο Φ. Κόντογλου.

Σήμερα ο θεάνθρωπος Κύριος οδεύει το δρόμο της θυσίας. Προσφέρεται και θυσιάζεται για μας. Ο λαός γεμάτος ενθουσιασμό, έσπευσε να Τον υποδεχτεί µε τα σύμβολα της νίκης στα χέρια. Αυτός πάλι ο ίδιος ο λαός, οι ίδιοι άνθρωποι, αυτοί που φώναζαν τη μια μέρα «Ωσαννά», οι ίδιοι την άλλη μέρα δεν θα απλώνουν τα ρούχα τους  για να περάσει από πάνω ο Μεσσίας αλλά θα τα ξεσκίζουν βλασφημώντας και ουρλιάζοντας το «Σταύρωσον, σταύρωσον αυτόν.

Μπαίνουμε λοιπόν, στη Μεγάλη Εβδομάδα και από απόψε το βράδυ θα κυριαρχήσουν ένα Πρόσωπο και δύο γεγονότα. Το Πρόσωπο του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού και τα γεγονότα του Θανάτου και της Αναστάσεώς του. Χωρίς το πρόσωπο του Χριστού δεν υπάρχει σωτηρία, όπως το διακήρυξε κατηγορηματικά ο απόστολος Πέτρος: «Ουκ εστιν εν άλλω ουδενί η σωτηρία» (Πρξ 4,12). Χωρίς τον θάνατο του Χριστού δεν υπάρχει  Ανάσταση. Χωρίς την Ανάσταση Του δεν μπορούμε κι εμείς ν’ αναστηθούμε.

Όλα όσα συμβαίνουν στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα και είναι για μας τους ανθρώπους «απόρρητα», ανερμήνευτα. Κανένας δεν μπορεί να εξηγήσει με την λογική του πως ο άπειρος, ο παντοδύναμος και αθάνατος Θεός συλλαμβάνεται από τους ανθρώπους, κρατείται από αυτούς, περιπαίζεται, καταδικάζεται, σταυρώνεται, θατώνεται και θάπτεται στο μνημείο.

Αδελφοί μου!

Αναμφίβολα, αυτές τις άγιες ημέρες της Μ. Εβδομάδας η ψυχή κάθε ορθόδοξου χριστιανού κατακλύζεται από μεγάλα αισθήματα άγια και ιερά, και από μια ανεξήγητη καλή διάθεση για μετάνοια, για αλλαγή τρόπου ζωής, για να ξαναδούμε τη σχέση μας με το Θεό και τον συνάνθρωπό μας, για προσπάθεια να ενωθούμε μυστικά με το Νυμφίο της Εκκλησίας μας, ώστε να «μη μείνωμεν έξω του νυμφώνος Χριστού».

Έτσι μπορούμε να πούμε ότι η Μ. Εβδομάδα ακόμη και σήμερα τη μεταμοντέρνα εποχή μας, τον καιρό της αμφισβήτησης και της κατάλυσης των πάντων δεν αφήνει τις ψυχές ανθρώπων ασυγκίνητες. Το μεγάλο πλήθος τουλάχιστον αυτών που ακόμα αντιστέκονται και επιμένουν Ελληνορθόδοξα, αυτές τις ημέρες της Μ. Εβδομάδας κατακλύζουν τους ναούς και σιγοψάλλουν τους ύμνους των ιερών κατανυκτικών ακολουθιών.

Όμως και πάλι εδώ πρέπει να τονίσουμε πως βλέπουμε  τα γεγονότα μόνο συναισθηματικά. Λυπούμαστε κατάκαρδα όταν βλέπουμε να περιφρονείται ο Χριστός, να μαστιγώνεται να σταυρώνεται, να βασανίζεται και να πεθαίνει μέσα στη ατίμωση, δακρύζουμε, κλαίμε. Συγκινούμαστε όταν στεκόμαστε μπροστά στον σταυρό και στον επιτάφιο. Καλά όλα αυτά, μα  μόνον τούτα είναι η συναισθηματική και μόνο προσέγγιση.

         Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας δείχνει ένα άλλο, διαφορετικό τρόπο. Μας ανοίγει ένα καινούργιο δρόμο, για να προσεγγίσουμε τα σεπτά Πάθη του Χριστού. Κι αυτός είναι ο τρόπος της ψυχής, ο δρόμος της Πίστεως.

Γι αυτό ακριβώς, από την πρώτη κιόλας ακολουθία του Νυμφίου, ο θεόπνευστος υμνογράφος μακαρίσει, καλοτυχίζει τον «γρηγορούντα», ενώ χαρακτηρίζει «ανάξιο» τον «ραθυμούντα». «Μακάριος ο δούλος ον ευρήσει γρηγορούντα». Κι αυτό γιατί χωρίς εγρήγορση και τη νήψη, μόνο με το πρόσκαιρο συναίσθημα παγώνει ο ενθουσιασμός και η θέρμη της ψυχής και η κάθε προσπάθεια να δημιουργήσει ο άνθρωπος σχέση αγάπης με το Θεό και το συνάνθρωπό του ατονεί και χάνεται.

Όταν λοιπόν συμβεί αυτή η εσωτερική μας αφύπνιση, και αποφασίσουμε συμμετέχοντας ενεργά στις ιερές ακολουθίες της Εκκλησίας- «κεκαθαρμέναις διανοίαις» να συμπορευτούμε με το Χριστό και «συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι αυτόν ταις του βίου ηδοναίς», τότε είναι δυνατόν να αλλάξουμε τρόπο σκέψης και ζωής και να κατορθώσουμε να συναντηθούμε πραγματικά με τον Αναστημένο Χριστό. Αυτό σημαίνει άλλωστε Πάσχα∙ πέρασμα, διάβαση, πορεία προς τον καινούργιο κόσμο της Βασιλείας του Θεού, πέρασμα από την φθαρτή καθημερινότητα σε έναν «αλλότριο» τρόπο ζωής, πρόγευση της «όντως ζωής», πέρασμα από το ψέμα στην αλήθεια, από τη μιζέρια και την απελπισία στην πνευματική αρχοντιά και στην αναστάσιμη ελπίδα, από τη βασανιστική αμφιβολία και ανασφάλεια στην αναστάσιμη σιγουριά και στη χειροπιαστή εν Χριστώ ανανέωση.

Τότε θα γιορτάζουμε αληθινή Λαμπρή, όταν δείχνουμε έμπρακτα ότι βαρεθήκαμε τα πολλά τα κούφια λόγια με την αγάπη μας προς πάσχοντες, όταν τολμήσουμε» και συμφιλιωθούμε ακόμη και με τους «εχθρούς» μας, όταν ανανεώσουμε με το Ανέσπερο Φως της Αναστάσεως την τάλαινα ψυχή μας, γευτούμε την εν Χριστώ σωτηρία και παραμείνουμε ενωμένοι μαζί Του, αναστημένοι και θριαμβευτές..

Γι αυτό λοιπόν  μας λέει ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης:

«…Τι λοιπόν είναι επιθυμητό για το Πάσχα; Είναι ο καθαρισμός των αμαρτιών, η συντριβή της καρδιάς, το δάκρυ της κατανύξεως, η καθαρή συνείδηση, η νέκρωση των μελών που είναι στη γη, της πορνείας, ακαθαρσίας, πάθους, κακής επιθυμίας (Κολ. Γ΄.5),ίσως και κάποιας άλλης πονηρίας που παρατηρείται. Διότι όποιος καταξιώνεται να ζει αυτά, όχι μόνο μια φορά το χρόνο, αλλά για να πω έτσι, κάνει Πάσχα, κάθε μέρα, και γιορτή πολυπόθητη. Και όποιος δεν έχει τα όσα είπαμε πριν, αλλά τον κρατούν τα πάθη, αυτός δεν μπορεί να γιορτάζει. Διότι πως μπορεί να γιορτάζει αυτός που έχει Θεό την κοιλιά; Και πως αυτός που φλέγεται από σαρκική επιθυμία; Πως αυτός που λιώνει από φθόνο; Πως αυτός που βυθίζεται στη φιλαργυρία; Πως αυτός που υποδουλώνεται στην κενοδοξία; Πως αυτός που οδηγείται από όλα τα άλλα, πάθη; …Διότι δεν μπορεί να φωτίζεται αυτός που είναι στο σκοτάδι, αυτός που ταλαιπωρείται από τις αμαρτίες να γιορτάζει…».

Αγαπητοί Χριστιανοί!

Τη μοναδική αυτή νύχτα της Αναστάσεως, ας μην έλθουμε σαν απλοί πανηγυριστές. Έτσι …για το καλό, έτσι γιατί το βρήκαμε. Ας μην περιορίσουμε το Χριστιανισμό μας σε 10 λεπτά οχλοβοής, σπρωξίματος, επίδειξης, τυπικών ευχών και μετά… τίποτα. «Ανέστη Χριστός και διεσκορπήσθητωσαν οι εχθροί Αυτού» Αφήνοντας πίσω ένα μηδενικό, μια μεγάλη απογοήτευση για την οικτρή κατάστασή μας και τη στάση μας απέναντι στον Αναστημένο Χριστό, την Εκκλησία και γενικά τη πίστη μας.

Ας μην φωνάξουμε με τον τρόπο μας για μια ακόμη φορά το «Σταυρωθήτω», αλλά να έρθουμε με την βεβαιότητα ότι: «εν Αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο Λόγος.…»

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄. ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Διότι ὅταν ὁ Θεὸς ἔδωκε ὑπόσχεσιν εἰς τὸν Ἀβραάμ, ὡρκίσθηκε εἰς τὸν ἑαυτόν του, ἀφοῦ δὲν εἶχε ἄλλον μεγαλύτερον εἰς τὸν ὁποῖον νὰ ὁρκισθῇ, καὶ εἶπε, Ἀλήθεια, θὰ σὲ ὑπερευλογήσω καὶ θὰ σὲ ὑπερπληθύνω,καὶ ἔτσι ὁ Ἀβραάμ, μὲ τὴν ὑπομονήν του, ἔλαβε τὴν ὑπόσχεσιν. Οἱ ἄνθρωποι ὁρκίζονται εἰς κάποιον ποὺ εἶναι μεγαλύτερος καὶ ὁ ὅρκος θέτει δι’ αὐτοὺς τέρμα εἰς κάθε ἀμφισβήτησιν καὶ δίνει ἐπιβεβαίωσιν.  Ἔτσι καὶ ὅταν ὁ Θεὸς ἤθελε νὰ δείξῃ σαφέστερα εἰς τοὺς κληρονόμους τῆς ὑποσχέσεως τὸ ἀμετάβλητον τῆς ἀποφάσεώς του, τὴν ἐγγυήθηκε μὲ ὅρκον,ὥστε, διὰ δύο πραγμάτων ἀμεταβλήτων διὰ τὰ ὁποῖα εἶναι ἀδύνατον νὰ ἀποδειχθῇ ὁ Θεὸς ψεύτης, ἐμεῖς, ποὺ καταφύγαμεν εἰς αὐτόν, νὰ ἔχωμεν μεγάλην ἐνθάρρυνσιν νὰ κρατήσωμεν σφιχτὰ τὴν ἐλπίδα ποὺ εἶναι ἐνώπιόν μας.Τὴν ἐλπίδα αὐτὴν τὴν ἔχομεν σὰν ἄγκυραν τῆς ψυχῆς, ἀσφαλῆ καὶ βεβαίαν, ἡ ὁποία μπαίνει μέσα, πίσω ἀπὸ τὸ καταπέτασμα, ὅπου ἐμπῆκε πρὸς χάριν μας ὁ Ἰησοῦς, ἀφοῦ ἔγινε ἀρχιερεύς, αἰώνιος κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ.Ο Αβραάμ και οι δύο επαγγελίες

Οι υποσχέσεις του Θεού

Το αποστολικό Ανάγνωσμα μας μεταφέρει στη συγκλονιστική εκείνη στιγμή που ο Θεός στην Παλαιά Διαθήκη έδωσε τις μεγάλες υποσχέσεις του στον Αβραάμ και του είπε: Θα σε ευλογήσω πλούσια και θα σου δώσω πάρα πολλούς απογόνους. Και ο Αβραάμ αφού περίμενε υπομονετικά πάρα πολλά χρόνια, πέτυχε την εκπλήρωση της ευλογίας που του υποσχέθηκε ο Θεός. Απέκτησε δηλαδή παιδί από τη Σάρρα, τον Ισαάκ. Κι απ’ αυτόν πληθύνθηκαν οι απόγονοί του σε μεγάλο έθνος. Για να τον βεβαιώσει όμως ο Θεός γι’ αυτές τις επαγγελίες, έδωσε όρκο ότι θα τις πραγματοποιήσει. Κι επειδή δεν υπήρχε τίποτε μεγαλύτερο στο οποίο να ορκισθεί, ορκίσθηκε στον εαυτό του.

Ο Αβραάμ λοιπόν δέχθηκε ένορκη υπόσχεση του Θεού. Την αποδέχθηκε, την πίστεψε, αλλά πραγματοποίηση δεν έβλεπε! Πόσα χρόνια περίμενε; Πόσες φορές δοκιμάστηκε η πίστη του; Του μίλησε ο Θεός για απογόνους, κι αυτός είχε μία γυναίκα στείρα. Του είπε για μεγάλο έθνος που θα δημιουργούσε, κι αυτός γέρασε και παιδί δεν είχε από τη Σάρρα! Όλα φαίνονταν αντίξοα, αντίθετα με την υπόσχεση του Θεού! Όλα έμοιαζαν ουτοπικά και απραγματοποίητα. Ο Αβραάμ όμως δεν έχασε την πίστη του. Κι όταν χάθηκε κάθε ελπίδα, τότε ήλθε η απάντηση του Θεού.

Τι έχει να πει αυτό για μας; Έχει να πει ότι  ο Θεός δεν αναιρεί τις υποσχέσεις του. Δεν τις αλλάζει. Μας αφήνει όμως να περιμένουμε και να δοκιμαζόμαστε. Αυτή η περίοδος της προσμονής βέβαια μας φαίνεται συχνά πως είναι ένα μαρτύριο. Ζητούμε από τον Θεό να φέρει στη ζωή μας αυτό που ποθούμε, κι αντί για απάντηση κάποιες φορές τα πράγματα γίνονται χειρότερα. Γιατί άραγε; Διότι κατά την περίοδο της προσμονής εξαγιαζόμαστε, εξαγνιζόμαστε, πλουτίζουμε σε αρετές. Μαθαίνουμε να εξαρτιόμαστε από τον Θεό. Μαθαίνουμε στην πράξη τι θα πει πίστη και δοκιμασία. Κάποτε φαίνεται ότι ο Θεός αργεί πολύ, κι εμείς κουραζόμαστε. Όσο όμως περισσότερο αργεί ο Θεός, τόσο μεγαλύτερες ευλογίες μας ετοιμάζει. Αρκεί εμείς να πιστεύουμε, να ελπίζουμε, να περιμένουμε, να προσευχόμαστε.

Η ελπίδα μας

Ο θείος Παύλος στη συνέχεια μας λέει ότι οι υποσχέσεις του Θεού δεν δόθηκαν μόνο στον Αβραάμ και στους απογόνους του, τους Ισραηλίτες, αλλά και στον νέο Ισραήλ, σ’ όλους δηλαδή τους Χριστιανούς. Κληρονόμοι της υποσχέσεως του Θεού ήταν για τα επίγεια ο λαός του Ισραήλ, όμως για τα επουράνια και τα αιώνια ο νέος Ισραήλ, η Εκκλησία του Χριστού. Σ’ όλους λοιπόν τους πιστούς που θα κληρονομήσουμε τις θείες επαγγελίες ο Θεός ήθελε να δείξει καθαρά και με μεγαλύτερη βεβαιότητα ότι ήταν αμετάκλητη η απόφασή του να εκτελέσει όσα υποσχέθηκε. Έτσι ώστε όλοι οι πιστοί να έχουμε μεγάλη ενθάρρυνση για να κρατούμε την ελπίδα που βρίσκεται μπροστά μας. Αυτήν την ελπίδα ο απόστολος Παύλος την παρομοιάζει με άγκυρα της ψυχής μας. Και λέει ότι αυτή μας ασφαλίζει από τους πνευματικούς κινδύνους επειδή είναι αμετακίνητη. Κι αυτό διότι δεν αγκυροβολεί στη θάλασσα αλλά στον ουρανό, στα Άγια των Αγίων· εκεί στο θρόνο του Θεού, όπου μπήκε ο Κύριός μας πριν από μας και για χάρη μας ως πρόδρομος, για να μας ανοίξει το δρόμο και να μας ετοιμάσει τόπο. Κι έτσι αναδείχθηκε Αρχιερέας αιώνιος κατά την τάξη του Μελχισεδέκ.

Πόσο παραστατική, αλήθεια, είναι η εικόνα που μας παρουσιάζει εδώ ο απόστολος Παύλος! Παρομοιάζει την ελπίδα μας προς τον Κύριο με μία άγκυρα. Μια άγκυρα όμως που δεν βυθίζεται στον πυθμένα κάποιας θάλασσας αλλά στον ιερότερο μέρος του σύμπαντος, στον ουρανό, στα επουράνια Άγια των Αγίων, στο θρόνο του Θεού. Κι εμείς οδοιπόροι και ουρανοδρόμοι, πορευόμαστε καθημερινά με το πλοίο της ζωής μας και οραματιζόμαστε τον προορισμό μας. Οι τρικυμίες πολλές, οι ανεμοθύελλες, οι πειρασμοί. Τα κύματα ορμητικά παλεύουν να μας αφανίσουν, να μας οδηγήσουν στο ναυάγιο αυτής της ζωής και στο σκοτάδι της άλλης. Ο αιώνιος εχθρός μας καιροφυλακτεί να βουλιάξει το πλοιάριο της ζωής μας. Κι εμείς παλεύουμε, αντιστεκόμαστε, προχωρούμε. Δεν απογοητευόμαστε. Διότι μπορεί να μην έχουμε φτάσει ακόμη στον προορισμό μας, έχουμε όμως εκεί κάτι δικό μας. Έχουμε εκεί αγκυροβολημένη την ελπίδα μας. Γύρω μας όλα μας απογοητεύουν, οι άνθρωποι, οι καταστάσεις, οι πειρασμοί, οι δυσκολίες. Όλα μας απελπίζουν και θέλουν να μας κάνουν να λιγοψυχούμε. Εμείς όμως οι πιστοί, λέει ο απόστολος Παύλος, δεν πρέπει να χάνουμε την ελπίδα μας. Διότι όλη μας τη ζωή και την ελπίδα μας την έχουμε εμπιστευθεί στον Κύριό μας. Αυτός κρατά γερά στα παντοδύναμα χέρια του την άγκυρα της ελπίδας μας. Αυτός είναι η ίδια η ελπίδα μας. Η προσδοκία μας, αυτός είναι η χαρά μας και η ζωή μας. Μην το ξεχνάμε αυτό ποτέ. Αυτός μόνο μας απομένει στο ταξίδι της ζωής αμετακίνητος σύντροφος και συμπαραστάτης.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΟΙΤΗΡΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ

Κυριακή Σταυροπροσκυνήσεως: Ο Σταυρός του Χριστού η Ωραιότης της Εκκλησίας!

 Ο Σταυρός του Χριστού η Ωραιότης της Εκκλησίας!

ΠΗΓΗ ΕΔΩ

 

 

Την τρίτη Κυριακή των Νηστειών η Εκκλησία μας προβάλλει στους πιστούς της τον Σταυρό του Κυρίου. Κατά το συναξάρι της ημέρας: «Επειδή με τη σαρανταήμερη νηστεία, κατά κάποιο τρόπο σταυρωνόμαστε και εμείς με τη νέκρωση από τα πάθη, κι έχουμε μια αίσθηση πικρίας με το να μας δημιουργείται ακηδία και κατάπτωση, μπαίνει μπροστά μας ο τίμιος και ζωοποιός Σταυρός, σαν αναψυχή και στήριγμά μας, και σαν υπόμνηση του Πάθους του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και παρηγοριά: αν ο Θεός μας σταυρώθηκε για μας, πόσα πρέπει να κάνουμε εμείς για χάρη Του; Ανακουφιζόμαστε λοιπόν από τους κόπους μας, με την παράθεση των δεσποτικών θλίψεων και με την υπόμνηση και ελπίδα της δόξας που ήρθε μέσα από τον Σταυρό». Κι είναι πράγματι μία επιπλέον ευκαιρία που δίνει η Εκκλησία για να προβληματιστούμε πάνω στο μέγιστο μυστήριο της Σταυρικής Θυσίας του Κυρίου μας.

1. Ο Σταυρός του Χριστού: ιστορικό γεγονός.

Στο Σύμβολο της Πίστεως, εκεί που αναφέρεται στον Σταυρό του Κυρίου, λέει: «Σταυρωθέντα τε υπέρ ημών επί Ποντίου Πιλάτου». Ο Χριστός σταυρώθηκε στην Ιουδαία επί της ηγεμονίας του Ποντίου Πιλάτου. Η σταύρωση δηλαδή έχει ιστορικές συντεταγμένες. Δεν αποτελεί ένα μύθευμα – συνέβη «μια φορά κι έναν καιρό», δηλαδή ποτέ. Ούτε πάλι κατανοείται ως πιθανή ψευδαίσθηση ορισμένων πιστών. Πρόκειται για γεγονός της ιστορίας, που προκαλεί τον οιονδήποτε, πιστό ή αμφισβητία, να ερευνήσει το γεγονός, να το ψηλαφήσει με ανθρώπινα μέσα, να το εντάξει μέσα σε ευρύτερα πλαίσια. Με άλλα λόγια, η αποδοχή της ιστορικότητας του Ιησού Χριστού και των παθών Του είναι αναμφισβήτητη. Μόνον κακοπροαίρετοι και ελλειμματικοί κατά τον νου προκαλούν ερωτηματικά πάνω στα αυτονόητα. Η ίδια η ιστορία όμως τους διαψεύδει. Ο Χριστός έπαθε «επί Ποντίου Πιλάτου».

Για τους πιστούς όμως υπάρχει και η οραματική επιβεβαίωση του γεγονότος της Σταύρωσης και από πολλούς αγίους. Δεν είναι λίγοι οι άγιοι που «είδαν» με τη χάρη του Θεού τα γεγονότα του Πάθους.  Θυμόμαστε για παράδειγμα το περιστατικό του Γεροντικού με τον όσιο Ποιμένα. Σε έκσταση ευρισκόμενος αλλοιώθηκε το πρόσωπό του, ενώ δάκρυα το αυλάκωναν πυκνά. Και πιεζόμενος από τους μαθητές του ομολόγησε: «Ήμουν κάτω από τον Σταυρό του Κυρίου με την Παναγία Μητέρα Του και τον άγιο Ιωάννη. Πόσο θα ήθελα διαρκώς να κλαίω έτσι μαζί τους!» Παρόμοιο όραμα – και όχι μία μόνο φορά – έζησε και ο μεγάλος Γέροντας της εποχής μας π. Πορφύριος. Κι εκείνος Μεγάλη Πέμπτη βράδυ, αλλά και άλλη φορά, «είδε» τον Εσταυρωμένο και συγκλονισμένος, τόσο που δεν μπορούσε να συνεχίσει την ακολουθία, έζησε στιγμές από το άγιο Πάθος Του.

 2. Ο Σταυρός: μυστήριον μέγα.

Αν όμως η ιστορικότητα της Σταύρωσης του Κυρίου είναι αναμφισβήτητη, εκείνο που δημιουργεί πρόβλημα αποδοχής είναι το είδος του σταυρικού μαρτυρίου του Χριστού. Το μαρτύριο του Χριστού δεν είναι κάτι το εξωτερικό: βάσανα που φαίνονται. Τέτοια βάσανα σωματικής μορφής πέρασαν άνθρωποι, προ Χριστού και μετά Χριστόν. Το μαρτύριο του Χριστού είναι ποιοτικό, έχει δηλαδή βάθος που δεν μπορεί να προσεγγιστεί παρά μόνον με την πίστη. Διότι επάνω στον Σταυρό δεν πάσχει ένας άνθρωπος, αλλ’ ο ίδιος ο Υιός του Θεού ως άνθρωπος.

Η εν πίστει προσέγγιση – δείγμα της χάρης του Θεού – διανοίγει τους οφθαλμούς της καρδιάς για να δει ο άνθρωπος την πραγματικότητα: την άρση της αμαρτίας του κόσμου από τον Χριστό. Ο Χριστός πάνω στον Σταυρό «αίρει την αμαρτίαν του κόσμου», γεγονός που σημαίνει ότι καταργείται για τον άνθρωπο «το σώμα της αμαρτίας» – δεν αμαρτάνει αναγκαστικά πια ο άνθρωπος – και συμφιλιώνεται με τον Θεό. Με τον Σταυρό του Χριστού έτσι διανοίχτηκε η κλειστή θύρα της Βασιλείας των Ουρανών. Ο Ουρανός έγινε φιλικός και πάλι προς αυτόν. Ό,τι έχασε ο άνθρωπος από την ανυπακοή των πρωτοπλάστων, το κέρδισε πολύ περισσότερο τώρα, με τη μέχρι θανάτου υπακοή του Χριστού, του νέου Αδάμ. «Παρ’ ότι ήμασταν εχθροί με τον Θεό, μας συμφιλίωσε μαζί Του ο σταυρικός θάνατος του Υιού Του…Κι όπως η παρακοή του ενός ανθρώπου έκανε όλη την ανθρωπότητα αμαρτωλή, έτσι και με την υπακοή του ενός θα αναγνωριστούν όλοι δίκαιοι από τον Θεό» (Ρωμ. 5, 10. 19). «Άρα ουκέτι εστέ ξένοι και πάροικοι, αλλά συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού» (Εφ. 2, 19).

Η άρση της αμαρτίας του κόσμου δεν σχετίζεται με ορισμένες μόνον εποχές. Ο Χριστός «αίρει την αμαρτίαν» σύμπαντος του κόσμου: του προ Αυτού, του κατά την εποχή Του και του μετά από Αυτόν. Έτσι δεν υπάρχει κανείς που να μην είναι ενταγμένος στην κίνηση αγάπης Του, ενώ, ακριβώς γι’ αυτό, δεν υπάρχει αμαρτία ασυγχώρητη. Εκείνος που θα επικαλεστεί μετά τη σταύρωση του Κυρίου τις πολλές και μεγάλες αμαρτίες του για να δικαιολογήσει την απομάκρυνσή του από τον Θεό, ουσιαστικά βλασφημεί τον Σταυρό Εκείνου. Είναι ευνόητο μετά τα παραπάνω ότι οποιαδήποτε λογική προσπάθεια κατανοήσεως του μαρτυρίου του Χριστού διαστρέφει το μαρτύριο και το πάθος Του. Διότι το υποβαθμίζει σε κάτι το φυσικό και ανθρώπινο μόνο. Ο Σταυρός του Χριστού, που αποκορυφώνει το όλος πάθος της ζωής Του, είναι μυστήριο μεγάλο. Αποτελεί θέα των πιστών που κατ’ αναλογία της πίστεώς τους βιώνουν τη χάρη του Θεού μέσα στην καρδιά τους.

 3. Ο Σταυρός: φανέρωση της αγάπης του Θεού.

Η αποδοχή του Σταυρού του Κυρίου ως μυστηριακού γεγονότος οδηγεί στην υπέρβαση της παγίδας των «αναλύσεων». Οι αναλύσεις σχετικοποιούν το μυστήριο του Σταυρού και το υποβιβάζουν, όπως είπαμε, στο επίπεδο της ανθρώπινης λογικής. Στην παγίδα αυτή δυστυχώς έπεσαν στο παρελθόν η Δυτική θεολογία και όσοι από τους ορθοδόξους θεολόγησαν με Δυτικά κριτήρια. Δεν ξεχνάμε για παράδειγμα την προσπάθεια του Ανσέλμου Κανταουρίας, που προβληματιζόταν πάνω στο ερώτημα «γιατί έγινε άνθρωπος ο Θεός και γιατί έπαθε». Και η απάντηση που έδινε αποκάλυπτε τη δικανική- νομική κατανόηση της σωτηρίας του ανθρώπου από τον Θεό: να εξιλεωθεί ο Θεός με το πάθος του Υιού Του.

Η ορθόδοξη Εκκλησία απέφυγε τον πειρασμό. Προβληματίστηκε μόνο πάνω στο «έδει παθείν τον Χριστόν», έπρεπε να πάθει ο Χριστός, που σήμαινε γι’ αυτήν κυρίως δύο πράγματα: 1. Το μέγεθος της αμαρτίας του ανθρώπου, τέτοιας που η διδασκαλία μόνη του Χριστού ή και τα θαύματά Του δεν ήταν ικανά προς σωτηρία. Έπρεπε να θυσιαστεί για να αρθεί το χάσμα που η αμαρτία είχε θέσει μεταξύ ανθρώπου και Θεού. 2. Την άπειρη αγάπη του Θεού, που δεν διστάζει να θυσιάσει και τον μονογενή Του Υιό για να σωθεί ο κόσμος. «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον Υιόν Αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις Αυτόν μη απόληται, αλλ’ έχη ζωήν αιώνιον» (Ιωάν. 3, 16).

Ο προβληματισμός πάνω στην αγάπη του Θεού έθετε για την Ορθόδοξη Εκκλησία και το θέμα της δικαιοσύνης Του. Η δικαιοσύνη του Θεού φανερώθηκε στον Σταυρό ως αγάπη, που σήμαινε κατ’ άνθρωπον αδικία. Και τούτο γιατί ανθρώπινα δεν μπορεί να νοηθεί η καταδίκη του αθώου – του Χριστού που πάσχει υπέρ του αμαρτωλού κόσμου -  και η δικαίωση των ενόχων – των ανθρώπων που απαλλάσσονται από την καταδίκη. Η ανθρώπινη δικαιοσύνη απαιτεί το αντίθετο: την καταδίκη του ενόχου και την απαλλαγή του αθώου. Έτσι με τον Σταυρό ιδίως του Χριστού διαπιστώθηκε ότι η θεία δικαιοσύνη δεν λειτουργεί με τα μέτρα τα ανθρώπινα. Αν λειτουργούσε έτσι, το ανθρώπινο γένος θα έπρεπε λόγω της αμαρτίας του να αφανιστεί. Ευτυχώς για εμάς μέτρο της δικαιοσύνης του Θεού είναι η άπειρη αγάπη Του.

 Η πατερική παράδοση επεσήμανε την αλήθεια αυτή, όπως για παράδειγμα την εκφράζει ο μεγάλος Ισαάκ ο Σύρος: «Μην ονομάζεις τον Θεό δίκαιο. Διότι η δικαιοσύνη του Θεού δεν γνωρίζεται στα έργα σου… Πώς θα ονομάσεις τον Θεό δίκαιο, όταν διαβάζεις στο ευαγγέλιο για τον μισθό των εργατών; Φίλε, λέγει, δεν σε αδικώ, θέλω να δώσω και σ’ αυτόν τον τελευταίο όσα έδωσα και σ’ εσένα. Εάν ο οφθαλμός σου είναι πονηρός, όμως εγώ είμαι αγαθός. Πώς θα ονομάσει κανείς δίκαιο τον Θεό, όταν διαβάζει στο ευαγγέλιο τα περί του ασώτου υιού, που εσκόρπισε τον πατρικό πλούτο σε ασωτείες, και όταν έδειξε μόνο κατάνυξη, πώς έτρεξε ο πατέρας και έπεσε στον τράχηλό του, και του έδωσε εξουσία πάνω σ’ όλον τον πλούτο…Πού είναι η δικαιοσύνη του Θεού; Διότι ήμασταν αμαρτωλοί, και ο Χριστός απέθανε για χάρη μας;»

4. Ο Σταυρός: κλήση προς μετοχή.

 Η απορροή τόσων μεγάλων δωρεών για τον άνθρωπο από τον Σταυρό του Χριστού -  κατάργηση της αμαρτίας, συμφιλίωση με τον Θεό, επανένταξη στη Βασιλεία του Θεού – είναι γνωστό ότι προϋποθέτει και την αποδοχή του ανθρώπου. Αν ο άνθρωπος δεν πιστέψει στον Χριστό, αν δεν γίνει μέλος του μυστικού σώματός Του, της Εκκλησίας, οι δωρεές αυτές παραμένουν ανενέργητες γι’ αυτόν και κενές περιεχομένου. Διότι προς σωτηρία του ανθρώπου απαιτείται όχι μόνο η χάρη του Θεού, αλλά και η δική του η θέληση. Πώς λοιπόν πιο συγκεκριμένα μετέχει κανείς στο Χριστό, δηλαδή γίνεται μέτοχος των δωρεών της σταυρικής Του θυσίας;

1. Με το βάπτισμα. Το βάπτισμα αποτελεί συμμετοχή στον θάνατο και την Ανάσταση του Κυρίου. Όταν τριττώς καταδύεται και τριττώς αναδύεται ο άνθρωπος από την κολυμβήθρα, την «κοιλιά» της Εκκλησίας, συμμετέχει στον θάνατο και την Ανάσταση Εκείνου. Με τη συμμετοχή του αυτή καθαρίζεται, «πεθαίνει», από κάθε αναγκαστική ροπή αμαρτίας και βγαίνει νέος, αναστημένος άνθρωπος. Ο Χριστός γεννιέται μέσα του και γίνεται μέλος του σώματός Του. «Πραγματικά, το βάπτισμά μας σημαίνει πώς συμμετέχουμε στον θάνατο και στην ταφή του Χριστού. Κι όπως ο Πατέρας Θεός με τη δύναμή Του ανέστησε τον Χριστό από τους νεκρούς, το ίδιο κι εμείς μπορούμε να ζήσουμε μία νέα ζωή. Όπως δηλαδή ενταχτήκαμε οργανικά στο σώμα του Χριστού με μία πράξη που συμβολίζει συμμετοχή στον θάνατό του, έτσι θα συμμετάσχουμε πραγματικά και στην ανάστασή Του» (Ρωμ. 6, 4-5).

 2. Με τη θεία Κοινωνία. Η μετοχή του ανθρώπου στον Σταυρό δεν σταματά με το βάπτισμα και το συνακόλουθο βεβαίως χρίσμα. Συνεχίζεται διαρκώς με την εν μετανοία μετοχή του πιστού στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Διότι η Θεία Ευχαριστία προσφέρει τη διακράτηση και την αύξηση της χάρης του Θεού, που εισήλθε στο βάθος της ψυχής διά του βαπτίσματος. Έτσι χωρίς το σώμα και το αίμα του Χριστού ο πιστός αδυνατίζει και μαραίνεται πνευματικά, που σημαίνει ότι οι δωρεές του Σταυρού με την Θεία Ευχαριστία ανανεώνονται και πολλαπλασιάζονται.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μιλώντας για τη Θεία Ευχαριστία τονίζει τον σταυροαναστάσιμο χαρακτήρα αυτής: «Όταν προσίης τω φρικτώ ποτηρίω, ως απ’ αυτής πίνων της πλευράς, ούτω προσίης», όταν προσέρχεσαι δηλαδή στο φρικτό ποτήριο, να προσέρχεσαι σαν να πίνεις από την ίδια την πλευρά του Σωτήρος.

 3. Με τον αγώνα για πνευματική ζωή. Ο Χριστιανός δεν γίνεται πνευματικός, μέτοχος δηλαδή των δωρεών του Πνεύματος του Θεού, μόνο με τη συμμετοχή του στα μυστήρια. Μία τέτοια θεώρηση θα έδειχνε ότι η σωτηρία είναι αποτέλεσμα μόνο της χάρης του Θεού χωρίς την ανθρώπινη συνέργεια. Γίνεται και με τον αγώνα του για τήρηση των εντολών του Χριστού. Η τήρηση των εντολών, κυρίως της πίστεως στον Χριστό και της αγάπης στον συνάνθρωπο, τον καθιστά «ανοιχτό» στη χάρη του Θεού και του δημιουργεί τις συνθήκες ορθής μετοχής του στα μυστήρια. Η τήρηση όμως αυτή δεν είναι εύκολη. Απαιτεί σκληρό αγώνα κατά των παθών και των αμαρτιών, ακόμη δε και κατά του αρχεκάκου διαβόλου, που μας πειράζει μέσω των παθών. Έτσι η πνευματική ζωή αποτελεί κυριολεκτικά «μάτωμα» της ψυχής, δόση αίματος, κατά το «δος αίμα και λάβε Πνεύμα», μ’ ένα λόγο κατανοείται ως συσταύρωση με τον Χριστό. «Ει τις θέλει οπίσω μου έρχεσθαι, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού καθ’ ημέραν και ακολουθείτω μοι» (Λουκ. 9, 23).

 Ο Σταυρός του Χριστού αποτελεί τη σωτηρία μας. Αυτός είναι η ωραιότητα της Εκκλησίας και η καθέδρα της ορθοδόξου θεολογίας. Κατά τον υμνογράφο «Σταυρός ο φύλαξ πάσης της οικουμένης, Σταυρός η ωραιότης της Εκκλησίας, Σταυρός βασιλέων το κραταίωμα, Σταυρός πιστών το στήριγμα, Σταυρός αγγέλων η δόξα και των δαιμόνων το τραύμα». Δεν έχουμε παρά να Τον ζούμε καθημερινά με τον τρόπο που είπαμε. Η καθημερινή διαπίστωσή μας θα είναι η συνεχής μεταμόρφωσή μας, όχι από πλευράς ασφαλώς φύσεως, αλλά από πλευράς τρόπου ζωής. Με τον τρόπο αυτό θα ανήκουμε και εμείς σε εκείνους που χαρμονικά θα προσμένουν το «σημείον» του Υιού του ανθρώπου, τον Σταυρό, όταν ως σύμβολό Του θα εμφανιστεί κατά τη Δευτέρα Του Παρουσία.

 Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη