ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΗΜΕΡΑ

 Τη Β΄ Κυριακή των Νηστειών η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη τουεν αγίοις Πατρός ημών Γρηγορίου αρχιεπισκόπου Θεσ­σαλονίκης του Παλαμά, ο οποίος ανεδείχθη ο δια­πρεπέστερος θεολόγος της Εκκλησίας μας σε κρίσιμες φάσεις της ιστορίας της. Παράλληλα το ευαγγελικό ανάγνωσμα περιγράφει τη θαυμα­τουργική θεραπεία του παραλυτικού της Καπερναούμ, τον όποιο έφεραν στον Κύριο τέσσερις άνθρωποι, αφού χάλασαν τη στέγη του σπιτιού στο οποίο Εκείνος βρισκόταν.

Αγαπητοί Χριστιανοί.

Σήμερα θυμόμαστε το άνομα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο οποίος με τη ζωή του και τη δράση του δίκαια κέρδισε τη σημερινή ημέρα, ημέρα της εορτής του η οποία και θεωρείται η συνέχεια της προηγούμενης Κυριακής που είναι και η επίσημη ημέρα της εορτής της Ορθοδοξίας.

Ο Άγιος Γρηγόριος έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην εκκλησιαστική ιστορία της Ορθοδοξίας. Κι αυτό, γιατί κάποιος Βαρλαάμ, Καλαβρός στην καταγωγή προερχόμενος από τους καθολικούς και στην ιδέα φιλόσοφος, ήρθε από τη Δύση και προσπάθησε να επηρεάσει τις θεολογικές τάσεις της Ανατολής. Πολλούς κατατρόπωσε στις συζητήσεις, κι ήταν τόσο λογικοφανής, που κανείς δε τολμούσε να τον αντικρούσει, μάλλον δε, αποκτούσε συνεχώς οπαδούς. Στη δύσκολη αυτή στιγμή, που απειλούνταν με νόθευση τα δόγματα της Εκκλησίας, που γελοιοποιούνταν η νοερά προσευχή και οι πνευματικές καταστάσεις που είχαν σχέση μ’ αυτήν, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς προσέτρεξε και αναχαίτισε τον αιρετικό Καλαβρό. Τα γεγονότα εκείνης της περιόδου έμειναν γνωστά με την ονομασία «Ησυχαστικές έριδες», γιατί το επίμαχο ζήτημα ήταν αν πρέπει να μονώνεται κανείς και να πιέζει τον εαυτό του στην τέλεση της ευχής ή να κάθεται στις αίθουσες διδασκαλίας και να φιλοσοφεί.

Αδελφοί μου.

Στον «Απόστολο» της ημέρας μας δίδεται το σύνθημα «Προσέξτε το έργο της σωτηρίας σας». Τη σωτηρία αυτή την εγγυάται ό ίδιος ό Θεός, τον όποιο γνωρίζουμε όχι απλά εξ ακοής, όχι θεωρητικά με φιλοσοφίες και κείμενα όπως έλεγε ο Βαρλαάμ ο Καλαβρός αλλά χειροπιαστά. Ή δημιουργία, η πλάση που απλώνεται μπρο­στά μας, η ίδια μας η ζωή, αποτελούν την πιο τρανή απόδειξη. Μόνο που πρέπει να τα προσέξουμε Όχι σαν τους γραμματείς, αλλά με διάθεση μετανοίας και αλλαγής τρόπου ζωής. Αυτό ακριβώς προσπαθούμε όλες τούτες τις ημέρες. Τούτο κάνουμε ιδιαίτερα μέσα στη Σαρακοστή. Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι ένα σχολείο μετανοίας και η Εκκλησία μας το τονίζει συνέχεια τούτο. Το επαναλαμβάνει σαν το πρωτεύον μάθημα: ΟΙ πτώσεις μας - Ή μετάνοια μας - Ή φιλανθρωπία τού Θεού! Ο Παράδεισος!

Τούτα τα πράγματα λοιπόν  είναι ανάγκη να σχολιάσουμε τούτη τη στιγμή.

Η Ορθοδοξία, κατά πρώτον, δεν είναι ένα κομμάτι του Χριστιανισμού. Είναι ο αλη­θινός Χριστιανισμός, χωρίς αλλοιώσεις και παραχαράξεις. Αν τα αλλά χριστιανικά δόγματα διατηρούν μέχρι σήμερα μια επιφά­νεια, εμείς κρατούμε για 2000 χρόνια την καρδιά, το ύψος και το βάθος, το πλάτος και το μήκος της αλήθειας και της σωτηρίας. Ορθοδοξία είναι ορθή πίστη και ορθή λατρεία του Θεού. Ορθοδοξία είναι ο ανόθευτος Χρι­στιανισμός. Ορθοδοξία είναι η αληθινή Εκκλησία πού ίδρυσε και συντηρεί ό Χριστός σαν ζύμη του κόσμου. Για όλα τούτα αγωνίστηκε και Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.

Έτσι λοιπόν, όταν λέμε «Ορθόδοξος Χριστιανός», είναι το ίδιο πράγμα με το να πούμε απλά "Χριστιανός".

Όμως, αυτό που το λέμε θεωρητικά, δυστυχώς δεν το νιώθουμε οι περισσότεροι. Δεν μας αγγίζει στην ψυχή. Δεν το συναντούμε σαν κάτι ιδιαίτερο στη ζωή και τα λό­για μας. Και είναι μεγάλο κρίμα.

Ίσως και να έχουμε την απατηλή εντύπωση ότι "Χριστιανός" είναι ο άνθρωπος των μεγάλων σταυρών, είτε ακόμη που ψευτοζεί ξεκομμένος από τη ζωή. Γι’ αυτό και προτιμούμε να πιστεύουμε στο Θεό με το δικό μας τρόπο, χωρίς καθόλου να είμαστε «η πόλις η επάνω όρους κειμένη».

Λέμε: "εγώ πιστεύω"· αλλά δεν εκκλησιαζόμαστε. Λέμε δεν μου αρέσουν όλοι αυτοί που εκκλησιάζονται και ξεκόβω από την Εκκλησία. Λέμε "εγώ τον έχω τον Θεό μέσα μου"· αλλά παραδίπλα, εκεί μέσα μας, φωλιάζουν χίλιες δυο κακίες και αμαρτίες χωρίς συναίσθηση. Λέμε καθαρή καρδιά αλλά τη καθαρότητα την κάναμε υποκειμενική μας υπόθεση.! Τι συμβαίνει, λοιπόν;  Μήπως αγνοούμε τι είναι χριστιανοσύνη;

Σήμερα λοιπόν εμείς οι χριστιανοί, πηγαίνουμε στην Εκκλησία και στα Μοναστήρια, ανάβουμε κεριά και λαμπάδες, μα ως εκεί εξαντλούμε το χριστιανικό μας καθήκον. Εκ­κλησιαζόμαστε για λίγη ώρα στις μεγάλες γιορτές, αλλά εθιμοτυπικά και για το …καλό. Η θρησκευτικότητα επικεντρώνεται σε σταυρούς και κομποσκοίνια, όμως δεν έχουμε την ελάχιστη διάθεση να θυσιάσουμε και κάτι απ’ τον εαυτό μας· να βγούμε απ’ τη μακαριότητα μας. Προχωράμε μέχρις εκεί που δεν μας κοστίζει τίποτε! Η θρησκευτικότητα μας έχει επιφάνεια, αλλά της λείπει το βάθος, ο συγκλονισμός, η ολοκληρωτική πίστη στο Χριστό.

Ως άτομα έχουμε εκκοσμικεύσει πολλά πράγματα στο "Χριστιανι­σμό" μας. Έχουμε αποκηρύξει την άσκη­ση της προσευχής και της νηστείας· έχουμε περιορίσει την συχνότητα του εκκλησιασμού, του σωστού εκκλησιασμού, έ­χουμε απεμπολήσει την σωφροσύνη και την αγνότητα· έχουμε περικόψει την μελέτη της Αγίας Γραφής και τη μίμηση των  Αγίων. Πως ερμηνεύονται όλα αυτά; Ορθοδοξολογία και σε καμιά περίπτωση ορθοπραξία.

Αδελφοί μου.

Ό παραλυτικός σήμερα ενσαρκώνει με τρόπο αλληγορικό αυτή μας την πνευματική μας παράλυση και αδυναμία. Δεν βρέθηκε κανείς να τον θεραπεύσει, παρά μόνο ο Χριστός. Ή ευαγγελική Ιστορία επαναλαμβάνεται -η τουλάχιστον πρέπει να επανα­λαμβάνεται- και στην προσωπική μας πνευματική πορεία.

Πολλοί μπορεί να υπόσχονται τη «θεραπεία» μας, πρόσωπα, ιδεολογίες, πολιτικά συστήματα, κοινωνικές επαναστάσεις. Μα όλα τούτα μοιάζουν περισ­σότερο με το «γλυφό νερό» το οποίο δεν ανακουφίζει, αλλά μάλλον μεγαλώνει το μαρτύριο της δίψας. Μόνο ό Χρι­στός μπορεί να σώσει τον άνθρωπο, να τον ξανακάνει σωμα­τικά και ψυχικά υγιή. Ο Χριστός, διά της Εκκλησίας Του και των θείων Μυστηρίων.

Το Ευαγγέλιο της θεραπείας του παραλυτικού της Καπερναούμ αποτελεί σωτηριώδη υπόμνη­ση αυτής της αλήθειας και προσκλητήριο αλλαγής.

Έρχεται στην πιο κατάλληλη εποχή, δυο εβδομάδες αφότου άρχισε ή Μεγάλη Σαρακοστή, για να μας βάλει σε σκέψεις.

Συνειδητοποιώ ότι είναι φορτωμένος με πάθη. Κατανοώ πως κατάντησα στο όνομα και μόνο χριστιανός. Λαχταρώ ν’  ακούσω την ουράνια φωνή «Παιδί μου, σου συγχωρούνται οι αμαρτίες». Η Εκκλη­σία, σε κάθε περίπτωση και ιδιαίτερα τώρα τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, μας δείχνει τον δρόμο...

Πανηγυρικός λόγος για την 25η Μαρτίου 1821

 «Σβήνουν δυο νύχτες και δυο αυγές προβάλλουν στον αγέρα.

Δυο λευτεριές που σμίγουνε μέσα στην ίδια μέρα.

Δυο λευτεριές ματόβρεχτες, παιδιά μεγάλου κόπου,

η λευτεριά του Έλληνα κι η λευτεριά του ανθρώπου»

(Κ.Παλαμάς)

Ευλαβικό μνημόσυνο η σημερινή μέρα, ευλαβικό μνημόσυνο στο μεγάλο '21. Είναι η μέρα της εθνικής μας παλιγγενεσίας, η πηγή του νεότερου εθνικού μας βίου. Τη μέρα αυτή που διαλέχτηκε για να εξαγγελθεί στην ανθρωπότητα το μήνυμα της έλευσης του θεανθρώπου, την ίδια μέρα η ελευθερία έκανε τα πρώτα αποφασιστικά βήματα για να επιστρέψει στην πατρίδα μας. Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός αυτό. Η μέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου- μια από τις μεγαλύτερες στιγμές της χριστιανοσύνης - ταυτίστηκε με την αρχή της επανάστασης γιατί και συμβολική σχέση έχουν, αλλά και γιατί η σπίθα που δημιούργησε την έκρηξη, ήταν η πίστη. Η πίστη στο Θεό μεγαλούργησε παρά τις μεγαλόστομες φανφάρες της νεοελληνικής θολοκουλτούρας.. Και η αγάπη για ελευθερία βέβαια. Μόνο που για να πολεμήσει κάποιος γι' αυτήν πρέπει κάτι να τον σπρώχνει, κάτι να του δίνει ελπίδα εκεί που δεν υπάρχει, κάτι τέλος που τον κάνει να αψηφά τον ισχυρό και να μην φοβάται το θάνατο. Αυτό το κάτι, για το ελληνικό γένος, ήταν η πίστη στο Θεό.

25η Μαρτίου 1821. Ημέρα των Ελλήνων.

Ημέρα γεμάτη από ευφροσύνη και αγαλλίαση. Απερίγραπτη και άφατη χαρά πλημμυρίζει τις καρδιές των Ελλήνων. Γιατί γιορτάζει η Παναγιά, γιορτάζει κι η Πατρίδα. «Σήμερον χαράς Ευαγγέλια». Αιτία αυτής της χαράς είναι τα δύο «Χαίρε»: «Χαίρε, κεχαριτωμένη· ο Κύριος μετά σου» και «χαίρε, ώ χαίρε, ελευθεριά».

Με το πρώτο «χαίρε», ο υιός και λόγος του Θεού γίνεται άνθρωπος, «Ο υιός του Θεού, υιός της Παρθένου γίνεται», «Ο λόγος σάρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν», «Σήμερον της Σωτηρίας ημών το κεφάλαιο.

Με το δεύτερο «χαίρε», ανέτειλε, επιτέλους, η ευλογημένη ημέρα της 25ης Μαρτίου 1821. Έγινε το θαύμα, το μεγάλο θαύμα. Η Ελλάδα ελευθερώνεται.

Υποχθόνιες σοβούσες από αιώνες δυνάμεις, δυνάμεις που ποτέ δεν είχαν σβήσει και ας μη φαινόταν, ξεπετάχθηκαν στον ήλιο. Μέσα από τη δουλεία οι Έλληνες όχι μόνο διατήρησαν τη συνείδηση της εθνικής τους υπόστασης αλλά συγκέντρωσαν μέσα τους ηθικές και πνευματικές δυνάμεις ανυπολόγιστες. Ο Οθωμανικός δεσποτισμός, τους έφερε σε δεινότατη θέση με αποκορύφωμα την ερήμωση των περιουσιών τους, το παιδομάζωμα, τη μετατροπή των εκκλησιών σε τζαμιά και οδήγησε πολλούς Έλληνες και Ελληνίδες στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Πολλές γενιές Ελλήνων γεννήθηκαν και πέθαναν με το όνειρο της ελευθερίας. Έτσι το 1821 έφερε την ανάσταση του έθνους, ένα καινούριο πνεύμα και μια καινούρια μορφή ελευθερίας, ένα ξεκίνημα για την νέα μεγάλη πορεία του ελληνισμού. Το 1821 έδειξε ότι η Ελλάδα δεν ήταν πεθαμένη και ότι είχε μείνει άγρυπνη μέσα στους αιώνες της τουρκικής δουλείας, άγρυπνη στην ψυχή και ελεύθερη στο πνεύμα.

Σε προκήρυξή τους οι Έλληνες της Πελοποννήσου έγραφαν: «Ομοφώνως αποφασίσαμεν όλοι ή να ελευθερωθώμεν ή να αποθάνωμεν. Εστερημένοι από όλα τα δίκαιά μας αποφασίσαμεν να λάβωμεν τα άρματα και να ορμήσωμεν κατά του τυράννου». Την αυγή της 25ης Μαρτίου, στο Μοναστήρι της Αγ. Λαύρας, ο σεβάσμιος Ιεράρχης Παλαιών Πατρών Γερμανός, ύψωσε το λάβαρο της επανάστασης και όλοι, οπλαρχηγοί, αρματολοί, κλέφτες και λαός ορκίστηκαν: «Τούρκος μη μείνει στο Μοριά, μήτε στον κόσμο όλο».

Ολόκληρο το σκλαβωμένο τότε έθνος μας, ανταποκρίθηκε σύσσωμο. Κολοκοτρώνης, Διάκος, Ανδρούτσος, Καραϊσκάκης, Παπαφλέσσας, Μακρυγιάννης, Μπότσαρης, Νικηταράς, Μιαούλης, Κανάρης και τόσοι άλλοι πρωτοστατούν και συντρίβουν τον εχθρό. Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι του Μεσολογγίου επιχειρούν ηρωική έξοδο, οι γυναίκες του Σουλίου χορεύουν στο Ζάλογγο το χορό του θανάτου, το Κούγκι, τα Ψαρά, το Αρκάδι γίνονται ολοκαυτώματα. Η Αλαμάνα, η Γραβιά, το Βαλτέτσι, το Μανιάκι, τα Δερβενάκια, η Χαλκιδική, η Νάουσα έγιναν βωμός για να μαρτυρούν πως η θέληση ενός λαού είναι ικανή να διδάξει πώς να ζει κανείς λεύτερος. Πάνω από 800.000 χιλιάδες ψυχές θυσιάστηκαν στον αγώνα για να λευτερώσουν κάπου ενάμιση εκατομμύριο λαού, που στην πλειοψηφία του ήταν άστεγος, πεντάφτωχος και χαροκαμένος. Έτσι συντελέστηκε το θαύμα.

Αλήθεια, ποιος λαός και ποια φυλή στον κόσμο, ύστερα από τόσους αιώνες μακροχρόνιας σκλαβιάς, θα μπορούσε να κρατήσει άφθαρτα και αμείωτα τα εθνικά του ιδανικά μέσα από τους κατατρεγμούς και τις καταπιέσεις, στην ακατάσχετη ροή των αιώνων; Ο ελληνικός λαός, στο διάστημα της πολυκύμαντης ιστορίας του, όχι μόνο δεν έσβησε και δεν εξαφανίστηκε, αλλά κράτησε αμόλυντη την εθνική του συνείδηση, αγωνίστηκε, πάλεψε σκληρά και τελικά νίκησε. Έλληνας και σκλαβιά είναι δυο πράγματα τελείως αντίθετα, τελείως ασυμβίβαστα. Η ελληνική ψυχή δε ζει, δεν είναι δυνατόν να ζήσει ποτέ σκλαβωμένη. Το αίμα το ελληνικό είναι προορισμένο να κυλά σε φλέβες ανθρώπων ελεύθερων. Γι' αυτό ακριβώς οι ραγιάδες των τετρακοσίων χρόνων πήραν τη μεγάλη απόφαση: Λευτεριά ή Θάνατος. «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή», τραγουδάει ο Ρήγας Φεραίος. Και ο Θεοδ. Κολοκοτρώνης λέει στο λόγο του στην Πνύκα στις 8 Οκτώβρη 1838: «Όταν αποφασίσαμε να κάμουμε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε, ούτε πόσοι είμεθα, ούτε πως δεν έχουμε άρματα, ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις, ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε: «που πάτε εδώ να πολεμήσετε με τα σιταροκάραβα βατσέλια». Αλλά, ως μια βροχή, έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της Ελευθερίας μας και όλοι και οι κληρικοί και οι προεστοί και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτόν το σκοπό και εκάμαμε την επανάσταση».

Τα ευρωπαϊκά έθνη, όπως και σήμερα κάνουν, δεν έδωσαν στην αρχή καμιά σημασία στον αγώνα αυτόν, η επανάσταση καταδικάστηκε ομόφωνα. Κι όμως οι Έλληνες αδιαφόρησαν ολότελα για τη γνώμη των ισχυρών, ως που ανάγκασαν τα ευρωπαϊκά έθνη να προσέξουν την υπόθεσή τους.

Το ελληνικό γένος αν σώθηκε ως τα σήμερα, αν επέζησε ύστερα από τόσους αιώνες σκλαβιάς το οφείλει στην ακοίμητη σπίθα που καίει μέσα στα σωθικά της Ελλάδας. «Η τύχη μας, λέει ο Μακρυγιάννης, έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Παλαιόθεν ως τώρα, όλα τα θηρία πολεμούν να μας φάνε και δε μπορούνε. Τρώνε, τρώνε, μα μένει πάντα μαγιά.

Τι άραγε δείχνει το 21; Πάνω και πέρα απ' όλα δείχνει την αγάπη για μια λεύτερη ανεξάρτητη ζωή, δείχνει το σεβασμό και την αγάπη στο τόπο όπου γεννηθήκαμε και ζούμε, το πόθο να είμαστε αφεντικά στο τόπο μας. δείχνει σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τι θα γίνει όμως στο μέλλον; Τι θα συμβεί τώρα που οι πάντες είναι εναντίον μας και που τα διεθνή οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα και οι υπόγειες συνδιαλλαγές μας έχουν αφήσει κυριολεκτικά μόνους στη διεθνή απολυτότητα;

Επανάσταση στο 2017. Σε μια εποχή που οι πολιτιστικές και ηθικές αξίες διακυβεύονται, η μητρική μας γλώσσα βάλλεται και αλλοιώνεται, η πίστη μας με επίσημα έγγραφα βγαίνει απ’ τη ζωή μας, οι νέοι καταλήγουν ανερμάτιστοι και οι αυτοκτονίες καθημερινά πληθαίνουν, ο κίνδυνος αλλοτρίωσης και αφελληνισμού είναι πρόδηλος. Είναι επιτακτικό το αίτημα για επιστροφή στην αυθεντική ελληνοχριστιανική πίστη και παράδοση και για ανασύνταξη των δυνάμεών μας απέναντι σε σύγχρονες και πιο δυσδιάκριτες επιβουλές.

Επανάσταση, λοιπόν, στο 2017. Τη χρωστάμε σ΄ όσους θυσίασαν τα πάντα, αλλά και σε όσους ακόμα δεν γεννήθηκαν σε τούτη τη φλούδα γης. Να, οι ήρωες απλώνουν τα χέρια και μας δίνουν τα όπλα, όχι αυτά που απαρχαιωμένα φιλοξενούνται στα μουσεία μας, αλλά αυτά που τους ανέδειξαν ελεύθερους.

Ας το πούμε κι εμείς μαζί με τον γέρο του Μωριά κι ας το πιστέψουμε… «Σε μας μένει να ισιάξουμε και να στολίσουμε τον τόπο με θεμέλια της πολιτείας, την ομόνοιαν, τη θρησκεία και την φρόνιμον ελευθερίαν» και ας το  φωνάξουμε για να το ακούσουμε μαζί με τον Αδαμάντιο Κοραή το «Δράξασθε παιδείας…»

Μάθημα εθνικής αναγέννησης μας προσφέρεται σήμερα, εφαλτήριο αντίστασης ενάντια στα εθνικά και ατομικά μας ελαττώματα. Η 25^η Μαρτίου είναι για όλους αλλά και για τον καθένα μας τρόπος ζωής που μας προσφέρεται να ζήσουμε. Γιατί δεν γιορτάζουμε σήμερα απλά ένα ιστορικό συμβάν, έναν πόλεμο παλιό. Αλλά μεθούμε με «το αθάνατο κρασί του 21», το κρασί της λευτεριάς μας.

 «Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία» κι η χώρα που τη γέννησε και την ανέστησε οφείλει να τη διαφυλάξει αιώνια.

Σε πείσμα όσων την επιβουλεύονται, με την ακράδαντη πίστη σε ένα ακόμα θαύμα για  «να στήσουμε και πάλι μες στο ουράνιο θείο φως, μια Ελλάδα τρισμεγάλη». Το «χρωστάμε σε όσους πέρασαν, θα ρθούνε, θα περάσουν, κριτές θα μας δικάσουν, οι αγέννητοι, οι νεκροί.»

Η ΟΜΙΙΑ Α6ΤΗ ΣΥΝΤΑΧΘΗΚΕ ΜΕ ΒΑΣΗ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΗΣ

Κυρίας3 Ζουμπουλιά Σπυροπούλου - Βαγενά

Μουσικού – Εκπαιδευτικού

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ

 

Η μεγάλη προσδοκία 

της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Ασφαλώς δεν θα αδικούσαμε την αλήθεια, αν λέ­γαμε ότι αυτό πού ως κοινή εσωτερική κατάσταση συμπυκνωμένη αυτή τη στιγμή κυριαρχεί στις ψυχές μας είναι η μεγάλη προσδοκία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Υπάρχει μπροστά μας μια ολόκληρη περίοδος γεμάτη από πνευματικές προκλήσεις και ευκαιρίες πού ή αξιοποίηση τους αποτε­λεί ανάγκη τής ψυχής μας. Όλοι κατανοούμε πόση ανάγκη έχουμε να ανε­βούμε λίγο πρ0ς τα πάνω, κάπως να αλλάξει ή ζωή μα, να μεταμορφωθεί και να μπολιασθεί από τη χάρη του θεού με έναν τρόπο αισθητό και ουσιαστικά αποτελεσματικό. Υπάρχει μέσα στην ψυχή του καθενός και εγκαταστημένος  ό πόθος και ή θεία και ιερή προσδοκία για κάτι ανώτε­ρο, για κάτι αλλιώτικο, για κάτι πνευματικότερο και ουσιαστικότερο στη ζωή μας.

Βρισκόμαστε, λοιπόν, στα πρόθυρα ακριβώς αυτής     της ευλογημένη περιόδου πού είναι ή πιο όμορφη περίοδο τού έτους, ή πιο κατανυκτική, ή πιο πλούσια σέ πνευματικές αφορμές και ευκαιρίες. Ήδη ή λειτουργική ατμόσφαιρα τη έχει γίνει κατανυκτικότερη εξωτερικά: πέφτει ό φωτισμό, σκουραί­νουν τα χρώματα, μαζεύεται ο καθένας μας περισσότερο μέσα του. Αλλάζει και ο χαρακτήρα των ακολουθιών: οι γνωστές καθημερινές θείες Λειτουργίες έχουν δώσει τη θέση του στις έκτακτες Λειτουργίες των Προηγιασμένων Δώρων, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή. Επιπλέον, υπάρχουν οι Κατανυκτικοί Εσπερινοί, οι Χαιρετισμοί, τα Μεγάλα Απόδειπνα, ό Μέγα Κανών, ο ιδιάζων χαρακτήρας τη καθεμιά από τις εορτές πού έχουμε μπροστά μας κ.ο.κ. Και όλα αυτά τα δένει ή αυστηρή νηστεία, πού απο­τελεί τη σφραγίδα τη ταυτότητα αυτής τής περιόδου.

Πώς λοιπόν θα μπορούσαμε αυτή τη στιγμή να βοηθήσουμε λίγο την ψυχή μας, πού είναι δύσκαμπτη και κλειστή, κάπως να ανοίξει, να γίνει πιο ευέλικτη, πιο ευκίνητη περί τα πνευματικά, και να μπορέσει να θέσει σε εφαρμογή αυτό που έχει ως όνειρο, ως πόθο και ως προσδοκία, ώστε να διευκολυνθεί η είσοδος της  χάριτος και την ευλογία του θεού και να φανερωθεί κάποιο αποτέλεσμα στη ζωή μας. Πολλά θα μπορούσε κάνει να πει. Ας σταθούμε όμως απόψε σέ τέσσερα βασικά χαρακτηρι­στικά, τα όποια προκύπτουν μέσα από την Κυριακή αυτή τής Τυροφάγου και αναδύο­νται μέσα από το περιεχόμενο των τροπαρίων που ακούσα­με σήμερα το πρωί και τώρα το βράδυ στον Κατανυκτικό Εσπερινό.

Το πρώτο στοιχείο είναι ό αγώνας. Χρειάζεται η ψυχή μας μια απόφαση για αγώνα, για έξοδο από τη χαλάρωση και την ευκολία, για εντονότε­ρη προσπάθεια, για άσκηση. Να κάνει κάνει ό,τι μπορεί, λίγο παραπάνω απ' όσο νο­μίζει ότι μπορεί. Να τεντώ­σει τις δυνατότητές του πέρα από τα γνωστά όρια του. Να μπορέσει να στοχεύσει στο τί ακριβώς χρειάζεται η ψυχή του. Έλεγε το πρωί ένα τροπά­ριο στους Αίνους: «Το στάδιο των αρετών ηνέωκται». Ανα­φέρεται σε ένα στάδιο αρετών και αγώνων που ήδη έχει ανοί­ξει και προτρέπει όποιον θέλει, χωρίς αναστολές, να εισέλθει: «οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε». Και παρακάτω χρησιμοποιείται η λέξη «αντιμαχησόμεθα», που εκφράζει το μαχητικό φρόνημα με το όποιο πρέπει να ανταποδώσουμε τις επιθέσεις πού δεχόμαστε, για να μπορέσουμε, όπως λέγει στη συνέχεια, οπλισμένοι με τα όπλα των αρετών να προχωρήσουμε νικηφόρα σέ αυτό τον αγώνα. Ο όπλισμ0ς των ημερών έχει ώ θώρακα την προσευχή, ως περικεφαλαία την ελε­ημοσύνη, ως μάχαιρα τη νηστεία. Ο υμνογράφος χρησιμοποιεί πολεμική διάλεκτο, η οποία δεν οφείλεται σε φιλολογική συγκυρία ή φραστικό τέχνασμα, άλλα στο ότι στοχεύει νά περιγράψει τό αγωνιστικό φρόνημα μέ τό όποιο κάθε πιστό καλείται να ριχθεί στο στάδιο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Είναι πολύ σημαντικό κάθε μέρα, κάθε λεπτό να μπο­ρεί ο καθένας μας να τοποθετείται ενώπιον του θεού και να εξομολογείται, διακρίνοντας στο βάθος τής ψυχής του τα ελαττώματα, τις αδυναμίες, τα πάθη εναντίον των οποίων και πρέπει να αγωνισθεί. Έλεγε πάλι ένα τροπά­ριο ότι καλή είναι ή νηστεία των «βρωμάτων», δηλαδή των τροφών, άλλα «νηστεία αληθή η των κακών αλλο­τρίωσα», πράγμα που σημαίνει ότι, παράλληλα με τον αγώνα της νηστείας, πρέπει να κάνουμε και τον ουσια­στικότερο αγώνα εναντίον των παθών μας. Και έχουμε όλοι μας πάθη ! Πάθη κρυμμένα, πάθη τα οποία δεν θέ­λουμε να ομολογούμε ούτε στον εαυτό μας, πάθη κι αδυναμίες πού βασανίζουν την ψυχή μα και πού την κρατούν δέσμια, απαγορεύοντάς της να απελευθερωθεί και να πετάξει λίγο πιο ψηλά από τον κόσμο στον όποιο βρίσκεται.

Το πρώτο λοιπόν στοιχείο στο οποίο μας καλεί η Εκκλη­σία είναι να εντοπίσουμε την αδυναμία μας και με τη συ­νεργία και βοήθεια των πνευ­ματικών μας, μέσα στις στιγμές της ησυχίας μας, να διακρίνει ό καθένας μα το δικό του πάθος -όχι του διπλανού του από το οποίο θέλει ό ίδιας να απαλ­λαγεί, άλλα τη δική του αδυ­ναμία, τη δική του δουλεία, τη δική του αμαρτία, αυτή που και στον εαυτό του ακόμη αρνείται να ομολογήσει.

Η ευκαιρία της νηστείας είναι μεγάλη. Δι' αυτής, η Εκκλησία μας εισάγει σε έναν αγώνα εναντίον της φύσεως μας, διότι έχουμε όλοι την τάση της λαιμαργίας, έχουμε όλοι ορμές εσωτερικές που εκφράζονται με το σώμα μας. Πολύ βαθιά φυτευμένες, πού πραγματικό παγιδεύουν τη βούληση, παραλύουν ιοί θέληση και πνίγουν την ελευθερία μας. Αυτός είναι ο Λόγος που η νηστεία είναι τόσο καλά ριζωμένη στη ζωή, την παράδοση και την εμπειρία της Εκκλησίας μας. Να Λοιπόν μια καλή ευκαιρία να αρχίσουμε τον αγώνα αυτής τη περιόδου από τη νηστεία, από κάτι πού είναι ίσως εξωτερικό, είναι όμως και τόσο σημαντικό.

Το δεύτερο στοιχείο στο οποίο θα έπρεπε να στα­θούμε μπορούμε να το δανεισθούμε από τη λέξη πού προσδιορίζει τον Εσπερινό τής Συγχωρήσεως. Αυτό πού ζητάει η Εκκλησία από μας είναι ή διπλή συγχώρηση: μετους αδελφούς μας και με τον θεό.

Τί θα πει συγχώρηση; Συγχώρηση θα πείνα ανοίξουμε την πόρτα της ψυχής μας για να φιλοξενηθεί στον χώρο της ο συνάνθρωπ0ς μας, ο γείτονας μας, ο συγγενής μας, η γυναίκα ή ό άντρας μας, τα παιδιά μας, τα αδέλφια μας, οι συνάνθρωποι μας όποιος μας περιβάλλει και όποιος ενδεχομένως μάς δημιουργεί κάποια δυσκολία στη σχέ­ση μας μαζί του. Είναι τόσο δύσκολο πολλές φορές να έχουμε την αρχοντιά να ζητήσουμε οι ίδιοι συγγνώμη! Η να έχουμε το θάρρος να δεχθούμε την αίτηση τής συγγνώμης από τον άλλο και να διαγράψουμε αυτό πού μάς χωρίζει, αυτό πού μας πικραίνει, αυτό πού μας κάνει όχι μόνο να μη νιώθουμε τον διπλανό μας ως αδελφό, αλλά να μην τον νιώθουμε καν ως πλησίον.

«Συχώρεση»· αυτό το «συν» σημαίνει «μαζί». Τον αγώνα αυτόν πρέπει να τον κάνουμε, όπως μας λέει ή Εκκλησία μας, μέσα από μια ζωή συμφιλίωσης -κι εδώ υπάρχει το «συν»-. Η συγχώρηση οδηγεί στη συμφιλίωση, η συμφιλίωση στη συναδέλφωση, η συνα­δέλφωση στη συμπόρευση, στη συνάθληση, και τέλος, σ' αυτό πού ό Απόστολος Παύλος περιγράφει, στην ευλογημένη κατάσταση του να γίνουμε σύμψυχοι, «το εν φρονούντες» (Φιλ. 2, 2), «εν μια" ψυχή συναθλούντες» (Φιλ. 1, 27)· να είμαστε ενω­μένοι σαν μία ψυχή, με ένα κοινό φρόνημα, ενωμένοι στο πρόσωπο ιού θεού και τής αγάπης που Αυτός δίδαξε και ενέπνευσε σ' εμάς. Τί ωραίες λέξεις! «Συγχώρηση», «συμφιλίωση», «συναδέλφωση», «συμπόρευση», «συνάθληση», και η κατάσταση του να είμαστε «σύμψυχοι», ομόφρονες και, ακόμη περισσότερο, ομόψυχοι, με μία ψυχή, ενωμένοι στο όνομα τού Χριστού.

Υπάρχει όμως και μία άλλη κλίμακα εξαγιασμού και σωτηρία ή οποία προκύπτει από μία άλλη συγχώρηση, τη συγχώρεση μας από τον θεό,ηή μετάνοια που έλεγαν τα τροπάρια. Πόσα δεν έχουμε κάνει πού μας απομακρύ­νουν από Αυτόν! Πόσα δεν έχουμε κάνει πού μας κάνουν δύσκολη την αίσθηση τής παρουσίας Του στη ζωή μας! Εμείς φταίμε πού δημιουργούμε την ομίχλη των παθών μας και των αδυναμιών μας. Μα λείπει ή αρχοντιά και ή ελευθερία της ομολογίας της αμαρτίας μας.

Οι ευαγγελικές περικοπές των τριών τελευταίων Κυριακών, η πρώτη του Τελώνου και Φαρισαίου, η δεύτερη του Ασώτου και η τρίτη της Κρίσεως, έχουν μεταξύ του ένα κοινό σημείο: παρουσιάζουν την αμαρτία ως αμαρτία ενώπιον του Θεού. Βλέπουμε τον Τελώνη να πηγαίνει στον ναό για να ζητήσει συγγνώμη και να απευθύνεται στον θεό λέγοντας: «ο Θε0ς ιλάσθητι μοι τω αμαρτωλό» (Λουκ. 18, 13).Ενώ ο Τελώνης αμάρτησε έναντι των συνανθρώπων του, συγχώρηση ζητάει πρωτίστως από τόν θεό στον χώρο του ναού.

Αλλά και ο Άσωτος: «ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενώπιον Σου και ουκέτι ειμί άξιος κληθήναι υιός Σου» (Λουκ. 1ς, 21), λέει προς τον πατέρα του - ο πρώτος έναντι του όποιου αμάρτησα δεν είσαι εσύ, ο πατέρας μου, που κατασπατάλη­σα την περιουσία σου, άλλα είναι ο θεός του οποίου κατέστρεψα την εικόνα, λέρωσα και σπί­λωσα την τίμια εικόνα με την οποία περιποι­ήθηκε την ύπαρξη και την υπόσταση μου.

Και στην τρίτη πα­ραβολή, την παραβολή τής Κρίσεως, βλέπουμε ο ίδιος ο θεός να λέει: «Επείνασα και ουκ εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα και ουκ εποτίσατέ με» (Μτ. 2ς, 42) -αυτό πού δεν κάνατε στον συνάνθρωπο σας δεν το κάνατε σε μένα- αυτό πρόσωπο του αδελφού είμαι εγώ, άρα η αμαρτία σας είναι αμαρτία που ανάγεται σε έμενα.

Και οι δικές μας αμαρτίες, αγαπητοί μου αδελφοί, που έχουν ως βάση τους τον εγωισμό και τη φιλαυτία, τη φιληδονία, τη φιλοϋλία, τη φιλαργυρία, τον υλισμό, την πνευματική μας μυωπία, είναι αμαρτίες εσωτερικές, αμαρτίες που τις ζούμε μέσα μας και μας τρώνε τα σωθικά. Είναι αμαρτίες πού καταστρέφουν και καταβροχθίζουν τις σχέσεις μας με τους συνανθρώπους και τους αδελφούς μας. Αποτελούν όλες μαζί της μία αμαρτία πού διαπράττουμε ενώπιον του Θεού, ο όποιος μάς έβαλε τη σφραγίδα της εικόνας Του και μας έδωσε τη δυνατότητα να φθάσουμε με τη χάρη Του στην ομοίωσή Του. Κι εμείς αμαυρώσαμε και το κατ' εικόνα και το καθ' ομοίωσιν. Έτσι, ζούμε σ' αύτη τη ζωώδη κατάσταση της καθημερινότητάς μας. Δεν μεταμορφώνεται ο εαυτό μας, δεν αναγεννάται, δεν ζει κάπως πιο πνευματικά, δεν λειτουργεί ως συγγενή τού αληθινού θεού.

Στεκόμαστε λοιπόν ενώπιον του θεού και ζητούμε αυτή τη δεύτερη συγχώρηση. Αφού συμφιλιωθούμε με τους αδελφούς μας, με τους διπλανούς μας, και αισθαν­θούμε λιγάκι ότι γκρεμίζονται τα τείχη που μας χωρίζουν, προχωρούμε στην άλλη συμφιλίωση, τη συμφιλίωση με το πρόσωπο του θεού και Πατέρα μας. Αυτή η συμφι­λίωση, αυτή η συγχώ­ρηση βάζει τον θεό στον χώρο της ψυχής μας. Έτσι, αρχίζουν να εμφανίζονται τα αποτυ­πώματα της κεκαλυμμένης αλήθειας Του μέσα στην καρδιά μα, να εκφράζονται οι εσω­τερικοί, οι πνευματικοί «αλάλητοι στεναγμοί» της παρουσίας Του. Έτσι, εισέρχεται η χάρις Του, κοινωνείται ή θεία φύση Του και καθίστα­ται ορατό το πρόσωπο Του.

Υπάρχουν άλλα δύο «συν» της «συν-χώρησης». Λέγεται στο βιβλίο τού Δευτερονομίου (και περιγράφεται αναλυτικά από τον άγιο Νικόδημο) πως σέ αυτό τον αγώνα που κάνουμε ζητούμε και έχουμε ανάγκη από τη συμπα­ράσταση του ίδιου του θεού. Η δική μας αίτηση συγγνώμης από Αυτόν Τον καθιστά «συνεκπολεμούντα» (πρβλ. Δευτ. 1, 3) μαζί μα, τού επιτρέπει Αυτός να πολεμά για εμάς και να φέρνει σε πέρα τον δικό μας αγώνα.

Κι ακόμη παραπάνω, έχουμε ανάγκη να γινόμαστε «συμπορευόμενοι» με Αυτόν. Όχι να συμπορεύεται ο θεός στον δικό μας αγώνα -αυτό είναι το προηγούμενο- άλλα να συμπορευόμαστε εμείς στη δική Του πορεία και οδό. Το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων θα ψάλουμε: «Δεύτε ουν και ημείς κεκαθαρμέναις διανοίαις συμπορευθώμεν Αυτώ και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι' Αυτόν ταις τού βίου ηδοναίς». Αυτή η συγχώρηση πού θα ζητήσουμε από τον θεό θα μα δώσει μεν την αίσθηση ότι στον αγώνα μα και στην πορεία μας είναι και Αυτός συνοδοιπόρος, ταυτόχρονα όμως θα μας οδηγήσει και στο να μπορέσουμε κι εμείς να πορευθούμε τη δική Του οδό· να συσταυρωθούμε, να ζήσουμε το πάθος Του, για να μπορέσουμε να συζήσουμε μαζί Του και να συναντηθούμε.

Τί ευλογημένη που είναι η συγχώρηση! Πόσο, όμως, δύσκολα βγαίνει από την ψυχή μας μερικές φορές. Είμαι σίγουρος ότι κι εγώ έχω πικράνει κάποιους, είδα μερικούς ανάμεσα σας. Ελπίζω να ήρθαν για να με συγχωρέσουν, να κατανοήσουν το γιατί έκανα αυτό πού έκανα. Ενδεχομένως και κάποιοι έχουν πικράνει κάποιους άλλους ή έμενα ή εσάς. Τί ωραίο πράγμα φεύγοντάς σήμερα από την Εκκλησία να μπορέ­σουμε να ζήσουμε ότι δεν υπάρχουν τείχη ανά­μεσα μας.

Οι άλλοι δεν είναι κακοί, είναι αδελ­φοί μας. Δεν είναι εχθροί και εμπόδια στην πορεία μας, άλλα ευλογημένες ευκαιρίες στον αγώνα μας. Εκτός από τον αγώ­να και τη συγχώρηση, υπάρχει και ένα τρίτο στοιχείο πού προσδιορί­ζει τον χαρακτήρα αυτής της ευλογημένης περιό­δου ης Μεγάλη Τεσσαρακοστής, για το οποίο σήμερα θα μιλήσουμε πιο συνοπτικά. Είναι το στοιχείο της χαράς. Ξε­κινούμε την προετοιμα­σία μας για το Πάσχα με διάθεση αγωνιστική. Ξεκινούμε με την επι­θυμία τη συμφιλίωση με τους αδελφούς και τη συγχώρηση με τον θεό. Ο αγώνας όμως και η συγχώρηση δεν μπορούν να τελεσφορήσουν αν η καρδιά μας διατηρεί τη μιζέρια και την κακομοιριά της, να δεν κυριαρχείται από μεγάλη και εσωτερική χαρά.

«Τον της Νηστείας καιρόν, φαιδρώς απαρξώμεθα, προς αγώνας πνευματικούς εαυτούς υποβάλλοντες», λέγει το τροπάριο αυτό, τον αγώνα με χαρά να τον ξε­κινήσουμε. Σε άλλο δε σημείο έλεγε: «Έλαμψεν ή χάρις σου Κύριε, έλαμψεν ο φωτισμός των ψυχών ημών», έφθασε η λάμψη και ο φωτισμός Του στην ψυχή μας. Γι' αυτό προτρεπόμαστε να είμαστε «πνευματικώς εναγαλλιώμενοι» -γεμάτοι εσωτερική και πνευματική χαρά- και έτσι να ξεκινήσουμε. Άλλα και τα τροπάρια της επόμενης εβδομάδας υπογραμμίζουν την ανάγκη να διεξαγάγου­με αυτό τον αγώνα και να διεξέλθουμε την πορεία αυτή τής Μεγάλης Τεσσαρακοστής χαρούμενα, δοξολογικά, ελπιδοφόρα.

Θα κλείσουμε με ένα τέταρτο γνώρισμα της Τεσσαρακοστής: τον στόχο της Αναστάσεως. Έλεγε ένα τροπάριο: «αξιωθείημεν κατιδείν το Άγιον Πάσχα». Τα τροπάρια σήμερα, από την πρώτη μέρα, μιλούν για το τέλος τής περιόδου, για το Πάσχα. Ένα άλλο έλεγε να «καταντήσωμεν» στην Ανάσταση τού Χριστού, να φθάσουμε δηλαδή ευλογημένα στο τέλος και στον στόχο μα, πού είναι ό εορτασμός της Αναστάσεως του Χριστού- όχι ασφαλώς με εξωτερικούς μόνο τρόπους άλλα κυρίως με πνευματικούς, να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να ζήσει αύτη τη χαρά και τη δόξα του Αναστάντος Χρίστου.

Έχουμε μπροστά μας μια εκπληκτική ευκαιρία, με μοναδικές αφορμές και με όμορφές δυνατότητες, για να μπορέσει ό καθένα μας να ξεκι­νήσει φιλότιμα και όσο πιο έντονα μπορεί αυτό τον αγώνα τής νηστεία των «βρωμάτων», των τροφών, άλλα και τη νηστεία των παθών, να συγχωρεθούμε μεταξύ μας και να συμφιλιω­θούμε, να μη θεωρούμε ότι ό άλλος είναι αυτός πού χρησιμοποιεί ο διάβολος εναντίον μας, άλλα ότι είναι, ακόμη και με τα ελαττώματα του, αυτός που φέρνει ο θεός στον δρόμο και στην πορεία μας. Και έτσι αγκαλιασμένοι, ενωμένοι και σύμψυχοι, αφού ζητήσου­με και τη συγγνώμη του Θεού, να φθάσουμε γεμάτοι χαρά στον στόχο μα, πού είναι ή βίωση της ευλογίας της Αναστάσεως.

Σας εύχομαι, αγαπητοί μου αδελφοί, ο θεός πράγματι να είναι παρών αυτές τις μέρες στη ζωή μα -στη ζωή όλων! Να συνεκπολεμεί μαζί μα και να φέρνει εις πέρας τον αγώνα μας. Και καθώς θα περνάνε οι εβδομάδες και θα πλησιάζουμε «εγγύτερον ή ότε επιστεύσαμεν», από τότε ξεκινήσαμε τον αγώνα μας προς τη Βασιλεία του Θεού, να νιώθουμε ήδη την αύρα της παρουσίας του Αναστάντος Χρίστου στη ζωή μας.

Καλή και Ευλογημένη Τεσσαρακοστή!   

Από ιό βιβλίο Από ιό καθ' ημέραν στο καθ' ομοίωσιν». εκδ. Εν πλω.